علی مرادی - مرکز تحقیقات بهداشت و ایمنی شعلی، دانشگاه علوم پزشکی همدان، همدان، ایران
امیر کاوسی - دانشکده بهداشت و ایمنی، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تهران، ایران
صلاح الدین زینی - اداره تصادفات، پلیس راهنمائی و رانندگی راهور تهران بزرگ، تهران، ایران

مقدمه: در بسیاری از کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه جهان نسبت قابل توجهی از مرگ های ناشی از حوادث ترافیکی در معابر درون شهری رخ می دهد. با توجه به اهمیت این موضوع مطالعه حاضر با هدف تعیین عوامل محیطی موثر در فراوانی حوادث رانندگی منجر به مرگ در مناطق گانه تهران انجام شد.روش کار: در این مطالعه جامعه آماری شامل حوادث ترافیکی فوتی رخ داده در طی سال های 1393 الی 1395 بود که کلیه آنها مورد مطالعه قرار گرفتند. داده های لازم برای انجام مطالعه از پایگاه داده های پلیس راهنمائی و رانندگی راهور تهران بزرگ، شهرداری تهران و مرکز آمار ایران استخراج شد. به منظور تحلیل نقش عوامل منطقه ای و محیطی در فراوانی حوادث ترافیکی مرتبط با عابرین پیاده در واحدهای جغرافیائی (مناطق گانه تهران) از مدل های رگرسیونی پواسن و GWR استفاده شد. جهت مقایسه مدل ها از آزمون نسب درست نمائی LR test استفاده شد. برازندگی مدل ها ( goodness-of-fit ) با استفاده از آماره های R2 ، BIC و AIC ارزیابی شد. یافته ها: در این مطالعه 519 حادثه مورد مطالعه قرار گرفت. 175 مورد 33.7% با موتورسواران، 174 و33.5% مورد آنها با رانندگان اتومبیل و 170 مورد 32.% با عابران پیاده مرتبط بودند. توزیع فراوانی حوادث مورد مطالعه در مناطق 22 گانه تهران با هم متفاوت است. بروز حوادث در مناطق مرکزی تهران کمتر بوده و مناطق حاشیه ای واقع شده در شمال، جنوب، شرق و غرب تهران دارای بیشترین فراوانی حوادث فوتی بوده اند. مدل های نهائی نشان دادند که ارتباط متغیرهای مختلف شامل ویژگی های جمعیتی، شبکه راه ها و نوع کاربری زمین با متغیرهای وابسته (تعداد حوادث در واحدهای جغرافیائی) از نظر آماری معنی دار می باشند.نتیجه گیری: توزیع فراوانی حوادث ترافیکی منجر به مرگ در مناطق گانه تهران متفاوت است. متغیرهای مختلف دموگرافیک و محیطی در تعیین الگوی توزیع این نوع حوادث نقش دارند. از طریق برنامه ریزی های منطقه ای، مدیریت صحیح ترافیک، کنترل عوامل خطر محیطی و آموزش مردم می توان ایمنی عبور و مرور عابران پیاده را در تهران ارتقاء داد.

حوادث ترافیکی، سیستم اطلاعات جغرافیائی، مدل های آماری، عوامل محیطی