اکبر نیکخواه - دکترای تخصصی، مهندسی کشاورزی-علوم دامی، هلدینگ کشاورزی و دامپروری فردوس پارس
عبداله رضاقلیوند - مهندسی کشاورزی-علوم دامی، شرکت مجتمع شیر و گوشت مهدشت، هلدینگ کشاورزی و دامپروری فردوس پارس
محمدهادی خبازان - دکترای تخصصی، مهندسی کشاورزی-علوم دامی، هلدینگ کشاورزی و دامپروری فردوس پارس

مطالعات انجام شده در کشورهای مختلف اروپایی، آسیایی و آمریکایی نشانگر ضررهای اقتصادی قابل توجه بیماری های متابولیکی در گاوهای شیری است. هدف از این مطالعه و پژوهش، تعیین افت تولید شیر و ضررهای اقتصادی آن در اثر بیماری های متابولیکی طی 180 روز پس از زایش در گله های بزرگ و صنعتی گاو شیری بنیاد مستضعفان بود. داده های تولیدی گاوهای 7 گله بزرگ بنیاد با تعداد تقریبی 50000 دام/مشاهده دوشا طی روزهای 5-60، 60-120، و 120-180 پس از زایش با رویه مدل های مختلط با اثرات ثابت بیماری، سال زایش، ماه زایش، گله، شکم زایش و عامل کوواریت سن دام هنگام زایش مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. نتایج حاکی از تاثیر معنی دار (P<0.01) بیماری های مختلف بر تولید شیر طی اوایل و اواسط شیردهی بود. طی 5-60 روز ابتدایی شیردهی، افت تولید ناشی از هر مورد کتوز، جابجایی شیردان، لنگش، ورم پستان، متریت، جفت ماندگی، و سختزایی به ترتیب برابر با 253، 682، 39، 38،110، 215 و 55 کیلوگرم بود که بر اساس قیمت 2300 تومان به ازای هر کیلوگرم شیر خام به ترتیب معادل 581900، 1.568.600، 89700، 87400، 253000، 494500 و 126500 تومان ضرر اقتصادی محاسبه گردید. افت تولید ناشی از لنگش و ورم پستان طی 180 روز شیردهی به ترتیب برابر با 207 و 414 کیلوگرم شیر محاسبه گردید که معادل 517.500 و 1035000 تومان بود. با توجه به گزارشات موجود، حداکثر 20-35% هزینه بیماری های متابولیکی ناشی از افت تولید شیر است، لذا کل ضررهای اقتصادی در حدود 3-5 برابر مقادیر فوق خواهد بود. البته نرخ تورم قیمت شیر نیز لازم است در بروزرسانی محاسبات لحاظ گردد. انجام مطالعات اقتصادی و تکمیلی آینده در گله های صنعتی کشور برای بهینه سازی سیاست ها و استراتژی های تولیدی و پرورشی گاو شیری در ایران، لازم خواهد بود.

بنیاد مستضعفان، بیماری متابولیکی، گاو شیری، ضرر اقتصادی