درمان های روانی- اجتماعی در اختلال خلقی دوقطبی کودکان و نوجوانان

اختلال خلقی دوقطبی با شروع زودرس یکی از نگرانی های عمده بهداشت عمومی است که در چند دهه اخیر بروز فزاینده ای داشته است. بطوری که در آمریکا از 1994-1993 تا 2003-2002 میزان تشخیص سرپایی آن حدود 40 برابر شده است. با توجه به پیامدهای نامطلوبی مثل عودهای مکرر بیماری، خطر خودکشی و سوء، مصرف مواد و ... لازم است در برنامه جامع درمانی آن علاوه بر درمان دارویی به درمان های روانی اجتماعی موثر بر آن که مکمل درمان دارویی اند نیز توجه شود. هدف اصلی مداخلات سایکوسوشیال شناسایی اپیزود بعدی قبل از پیشرفت به مرحله حاد و پیشگیری از عود و بستری مجدد، افزایش همکاری درمانی (پذیرش درمان)، شناسایی استرسورهای محیطی تسریع کننده شروع اپیزود بعدی و بهبود عملکرد و کیفیت زندگی بیمار و خانوادهاش می باشد. ثابت شده این مداخلات بر اختلالات همراه (کموربید) مثل اختلالات اضطرابی، سوء مصرف مواد و ... قبل از درمان دارویی آنها موثرند. انواع درمان های سایکوسوشیال در این اختلال شامل: 1- Multifamily and Individual Family Psych Education (Patient and Family). ؛ 2- Family-Focused Therapy for Adolescents.؛ 3- Child and Family –Focused CBT for Younger Children.؛ 4- Collaborative Problem Solving.؛ 5- Cognitive Remediation: Potential Novel Brain-Based Treatment در تمام این درمان ها بر آموزش مهارت های اجتماعی بخصوص مهارت حل مسئله و مهارت برقراری ارتباط تاکید شده است. بدیهی ترین و اصلی ترین این درمان ها، مداخله آموزش روانی-اجتماعی به بیمار و خانواده او است. در این درمان بر افزایش آگاهی بیمار و خانواده اش در زمینه علائم و نشانه های بیماری، علل ایجاد بیماری، سیر بیماری، درمان های مختلف موجود برای درمان آن، داروهای مختلف موثر بر بیماری و اثرات و عوارض آنها، اهمیت رعایت و عدم رعایت درمان، علائم هشدار دهنده شروع و عود بیماری، رعایت بهداشت خواب و تغذیه و ورزش، اهمیت از سرگیری فعالیت ها و مسئولیت های قبلی (شرکت در مدرسه ولی به روشی متناسب با توانایی های فعلی بیمار ) و ... تاکید می شود و آموزش هر کدام از موارد ذکر شده ممکن است چند جلسه طول بکشد. در زمینه بهداشت خواب توصیه می شود زمان خواب و بیداری همیشه ثابت و یکسان باشد و از چرت زدن های کوتاه قبل از ساعت اصلی خواب خودداری شود. در مورد ورزش و تغذیه توصیه می شود از ورزش های سنگین پرهیز شود و بهترین زمان ورزش قبل از ساعت 14:00 باشد و از مواد مغذی سالم کامل استفاده شود نه از فست فودها و ضمنا از نوشیدن قهوه و سایر نوشیدنی های کافئین دار بعد از ساعت 12:00 بپرهیزند.