حقوق زیان دیدگان در حوادث رانندگی و نظام تامین خسارت ها

بنابر یک اصل کلی، هر کس موجب زیان دیگری شود مسیول جبران آنست. این اصل حقوقی مورد قبول جوامع بشری، ریشه در عدالت و امنیت اجتماعی دارد و چون مفهوم عدالت و امنیت اجتماعی در طول زمان دگرگون و متحول شده، مفهوم مسیولیت و شیوه جبران خسارت ها نیز با گذشت زمان تحول یافته است. در دوران های باستان اگر شخصی موجب خسارت جانی یا مالی دیگری می شد، شخص زیان دیده یا خانواده و قبیله او دست به انتقام و تلافی جویی می زدند و مرتکب اعمال خشونت آمیزی می شدند و از این راه خشم خود را فرو می نشاندند. به تعبیر دیگر هنگامی که خسارتی به کسی وارد می شد عامل زیان یا می بایست به گونه ای آتش خشم زیان دیدگان را فرو نشاند و یا آماده دریافت ضربه انتقام آنان باشد. این وضع موجب بروز زد و خودروها و خونریزی هایی می شد و امنیت و آرامش جامعه را مختلف می کرد. به همین جهت عاقلان و نیک اندیشان به جستجوی راه حل پرداختند. راه حلی که ایشان یافتند این بود که بجای انتقال گیری غارت یا تسیلم شخص مسیول زیان یا قتل و کشتار، دادن مالی یا پرداخت خون بها یا دیه را برقرار و استوار ساختند. این ترتیب، که گونه ای سازش و آشتی جویی است، موجب تسکین و آرامش زیان دیدگان می شد. در برخی موارد نیز تدارک وصلت و ازدواج بین خانواده خانواده زیان دیده و خانواده عامل زیان زمینه آشتی و دوستی آنان را فراهم می ساخت.