سعید ملکی - استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه شهید چمران اهواز
مصطفی آریان کیا - کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه گلستان، گرگان، ایران

ورود فرهنگ و الگو غربی به فضای ساخت و ساز مسکن ایرانی و فاصله گرفتن از معماری سنتی ایرانی-اسلامی باعث گردیده تا نوعی بیهویتی و از خودبیگانگی در مساکن و فضای شهری حاکم شود. در این راستا،شناخت ابعاد و مشخصات هویت کالبدی مسکن ایرانی- اسلامی و تمایز آن با سبک مدرن و غربی باعث احیافرهنگ و شاخص های ایرانی- اسلامی در ساخت بنا می گردد. پژوهش حاضر با هدف بررسی وضعیت مسکن شهرگرگان از دیدگاه شاخص های اسلامی و فرهنگ ایرانی میپردازد. نوع پژوهش کاربردی- تطبیقی و روش پژوهش،تفسیری- تاریخی است. شاخص های موردنظر در پژوهش حاضر شامل: کالبدی، زیست محیطی و فرهنگی، ومولفه های مورد استفاده در مطالعه حاضر شامل: نوع سبک بنا، محرمیت و عدم اشراف واحدهای مسکونی درهمجواری یکدیگر، وضعیت زیست محیطی مسکن، نزدیکی به مراکز فرهنگی و مذهبی و همخوانی واحد مسکونیبا فرهنگ و سنت می باشد. جهت جمع آوری اطلاعات مورد نظر از دو روش مطالعات میدانی و مطالعات کتابخانه-ای- اسنادی استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش شهر گرگان و نمونه های مورد پژوهش 375 مورد در قالبپرسشنامه در اختیار خانوارها قرار گرفته است. جهت تجزیه و تحلیل داده ها و تحلیل آمارها از نرم افزارهای آماریSPSS ، Excel و آزمون آماری ضریب همبستگی پیرسون و جهت ترسیم نقشه ها و نمایش پراکندگی شاخص هادر سطح شهر از نرم افزار سیستم اطلاعات جغرافیای GIS Arc استفاده شده است. یافته های پژوهش بیانگر آن استکه مساکن شهر گرگان با توجه به تحولات چند دهه اخیر از سبک معماری سنتی و بومی فاصله گرفته و با تقلید ازالگوی غربی و بیگانه با فرهنگ ایرانی- اسلامی، هویت گذشته خود را از دست داده است. در ارتباط با اشرافداشتن واحدهای مسکونی در همسایگی و همجواری یکدیگر و همخوانی واحد مسکونی با فرهنگ و سنت ساکنین،اصول معماری ایرانی رعایت نشده است که این امر موجب نارضایتی ساکنین اینگونه مساکن شده است.

مسکن ایرانی، هویت اسلامی، سبک زندگی، گرگان