مصطفی کدخدایی - دانشجوی دکتری جغرافیا گرایش برنامه ریزی روستایی، دانشگاه شهید بهشتی تهران
شهرام عسکری حصن - دانشجوی دکتری روابط بین الملل، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رفسنجان

بازدارندگی یکی از مفاهیم بنیادین و استراتژیک در سیاست بین الملل و بطور اخص در حوزه نظامی امنیتی است و کشورها با توجه به فوریت تهدیدات به ایجاد بازدارندگی در راستای حفظ امنیت و بقاء وجودی خود اقدام می کنند. در منطقه خاورمیانه تهدیدات زیادی به لحاظ ذهنی و عینی علیه ایران فعال هستند. در همین راستا، الزامات تعیین دکترین امنیتی جمهوری اسلامی براساس وجود تهدیدات و شیوه مقابله موثر با این تهدیدات طراحی و اجرا می شود. روش تحقیق مقاله حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی است. سوال اصلی تحقیق بر این مبناست، دکترین امنیتی ایران در محیط پیرامونی بر چه اصولی استوار است بطور فزاینده واضح است که نگاه غالب تیوریسین های جمهوری اسلامی ایران گرایش به رویکرد امنیت محور دارند، بر این اساس، دکترین امنیتی ایران علیرغم حاکم بودن روش دولت واقعگرایی نسبت به نحوه مقابله با تهدیدات و معضلات امنیتی منفعل نیست و از پویایی های استراتژیک برخودار است. نویسنده برای آزمون این فرضیه از ریالیسم نیوکلاسیک تدافعی بهره می گیرد. یافته های تحقیق به این موضوع می پردازد که رویکرد تصمیم گیران و نخبگان کشور در مواجهه با معضلات امنیتی حوزه پیرامونی و فضای آنارشیک نظام بین الملل بر مبنای ایجاد بازدارندگی فعالانه استوار است. بعد اساسی در بازدارندگی فعال حفظ و ارتقاء توان امکان وارد آوردن ضربه قاطع و حتمی به بازیگرانی است که به حریم امنیتی جمهوری اسلامی تعرض کنند. تقدر مسلم اقدامات ایران در حوزه راهبردی و پیرامونی دارای ماهیت تدافعی بازدارنده با هدف مهار و پیشگیری از تهدیدات است.

ریالیسم نیوکلاسیک تدافعی، دکترین امنیتی، بازدارندگی، دفاع فعال، ضربه دوم