ویدا تقوایی - دانشیار، گروه معماری، دانشکده فنی وحرفه ای دکتر شریعتی، دانشگاه فنی وحرفه ای، تهران، ایران
سحر برهانی فر - دانشجوی دکتری معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

هنر و معماری بیش از آنکه محصول تصمیم یک یا چند فرد باشد، محصول فرهنگ جامعه است. بسنده کردن به شناخت کالبد و شکل آنها و غفلت از پیوندشان با بستر فرهنگی، به سطحی نگری می انجامد. در منطق آمده است که نمیشود دو ضد را با هم جمع کرد. منطق ارسطویی نیز موید دوگانه انگاری، تمایزها، کثرتها و تباین هاست؛ حال آنکه به نظر میرسد، اوصاف خداوند و زوجیتها در عالم و تفکر عرفانی موید اجتماع ضدین است. در عرفان مسیحی و تاییسم نیز جمع ضدین پذیرفته شده است. در مباحث هرمنوتیک جدید نیز جمع اضداد دیده میشود. هدف از پژوهش حاضر بررسی اصل همنشینی اضداد در ذات تفکرات عرفانی و تاثیر آن در جوهره هنر و معماری و یافتن و تبیین مصادیق شکلی آن است و در این راستا، براساس روش کیفی و راهبرد استدلال منطقی به بررسی اصل همنشینی اضداد در ذات تفکرات عرفانی و مظاهر هنری و معماری آن پرداخته و بررسی کیفیتهای متضاد در مصادیق آنها را پی جو می شود. نتایج پژوهش نشان میدهد همنشینی و وحدت اضداد سرتاسر عالم هستی را فرا گرفته است؛ حکمتی که پس از نفوذ در جامعه، رفته رفته به هنجار و ارزش و ذوق بدل شده و آگاهانه و ناآگاهانه در هنر و معماری نیز به منصه ظهور رسیده است.

اصل همنشینی اضداد، عرفان، معماری ایرانی، هنر.