تقی فضلی خانی - سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، مدیریت ژئومتیکس، گروه تلفیق
مسعود درستی - سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، مدیریت ژئومتیکس، گروه تلفیق
احمدرضا صیادی - استادیار دانشگاه تربیت مدرس تهران و مشاور سازمان زمین شناسی و اکتشافا

مطالعات برآورد ذخیره و پارامترهای مربوطه از پیش نیازهای مهم طراحی معدن می باشد . پارامترهای طراحی و محدوده نهایی معدن، بر مبنای مدلسازی هندسی و عیاری کانسار به ویژه مدل بلوکی تود ه معدنی تعیین م ی گرد د. محاسبات ذخیره و تحلیل عیار در کانسارهایی که چین خورده و یا گسله هستند نسبتاً پیچیده بوده و با توجه به شکل کانسار اغلب طی چند مرحله و از طریق تقسیم کانسار به بخش های متعدد و بررسی جداگانه هرکدام صورت می گیرد . این امر مشکلات متعدی از جمله تغییر فضای هندسی واقعی تخمین، ایجاد خطا ، کاهش دقت و افزایش حجم محاسبات و … دارد. اکثر رو ش های زمی ن آماری تخمین ذخیره ، مبتنی بر فاصله بین نقاط بوده و تغییر موقعیت مکانی اولیه نقاط نمونه برداری باعث تغییر فضای هندس ی واقعی تخمین و ایجاد خطا می شود. از جمله روش های نوین جهت رفع اینگونه مشکلات، فرآیند چین زدایی(Unfolding) در مطالعات مدلسازی هندسی و عیاری کانسار می باشد. با استفاده از این فرآیند، کانسارهای چین یا گس ل خورده به حالت قبل از تغییر شکل یافتگی (حالت اولی ه) برگردانده می شود. تحت این شرایط، مطالعات تحلیل و تخمین عیار صورت گرفته و نتایج بدست آمده مجدداً به حالت چی ن خورده کنونی انتقال داده م یشوند. در این نوشتار ، ضمن ارائه الگویی کلی جهت چین زدایی کانسارها ی تغییرشکل یافته ، ذخیره کانسار پتاس سنگی ایلجاق به کمک نر م افزارGemcom ارزیابی شد ه است. این کانسار دارای تکتونیک پیچیده و چین خوردگی های شدید می باشد. مطالعات واریوگرافی این کانسار نشان می دهد که مدلسازی واریوگرام های آن بسیار مشکل و عملاً غیرممکن می باشد. علت این امر چین خوردگی کانسار پس از کانی زایی اولیه پتاس و جابجایی موقعیت مکانی نسبی نقاط عیاری واقع بر یال های چین می باشد. به منظور مدلسازی واریوگرام کانسار پتاس ایلجاق، نقاط نمونه برداری از موقعیت مکانی فعلی به موقعیت مکانی قبل از چین خوردگی منتقل گردید . بدین ترتیب شرایط برای انجام مطالعات زمین آماری و تخمین عیاری بلوک ها مهیا شد. در گام بعدی نتایج اخذ شده مجدداً به موقعیت مکانی کنونی انتقال داده و عیار بلو کهای کانسار تعیین گردید.

مدلسازی، چی نزدایی، واریوگرافی، برآورد ذخیره، پتاس ایلجاق