بررسی انگیزه ها و عوامل پیدایش نقل به معنا در روایات نبوی

پدیده نقل به معنا که یک حقیقت تایید شده در تاریخ حدیث است یعنی برخی از راویان حدیث به ویژه در دوره متقدم حدیث، پیش از تدوین آثار حدیثی در مواردی شنیده های خود از معصوم را در قالب معانی حفظ می کردند و به هنگام انتقال در قالب الفاظی بیان می کردند که انتخاب واژگان و ترکیب نحوی آن مربوط به خود ایشان بود، البته با این تاکید که راویمطمین بود مطلب را به درستی منتقل می کند. کمتر می توان در باب واحد، احادیثی را منقول از راویان موازی بازجست که در آنها الفاظ عین ا با یکدیگر انطباق داشته باشند و می توان بر این پایه مدعی شد که نسبت نقل به معنا در مقایسه با نقل عین الفاظ، نسبتی قابل توجه است. ناتوانی و نبود امکانات، یا بی توجهی یا احساس نیاز نکردن به نقل عین الفاظ، منعنگارش حدیث توسط خلفاء، عدم کتابت حدیث توسط راویان، ضعف حافظه برخی از راویان از جمله عواملی بود که در پی آن نقل به معنا به وجود آمد. یعنی شنیده های خود را با الفاظی دیگر یا ساختاری مشابه که اصل معنا را می رساند، بیان می کند. نویسنده در پى آن است که اثبات کند اکثر روایات موجود انعکاس عین الفاظ پیامبر(ص) و امام(ع) نیست، بلکه الفاظ اصحاب است. هدف دیگر محقق شناخت عواملی که موجب پیدایش و تسری نقل به معنی در روایات نبوی شده، می باشد. روش این تحقیق توصیفی-تحلیلی با فن کتابخانه ای است.

کلیدواژه ها:

نقل به معنا ، نقل به مضمون ، نقل به الفاظ ، علل نقل به معنا ، آسیب شناسی روایات