ریخت شناسی گنبد (پژوهشی در مورد تناسبات زیبایی شناختی و چگونگی پراکنش گنبدهای مساجد فلات مرکزی ایران)
- سال انتشار: 1395
- محل انتشار: دوفصلنامه فرهنگ معماری و شهرسازی اسلامی، دوره: 2، شماره: 1
- کد COI اختصاصی: JR_CIAUJ-2-1_006
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 415
نویسندگان
استادیار دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران.
کارشناس ارشد معماری اسلامی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران.
چکیده
در ایران استفاده از سازه گنبد، برای پوشش دهنه های بزرگ، پیشینهای دیرین دارد. کمبود چوب های استوارو کشیده که در حقیقت عنصر اصلی پوشش تخت است، سبب شده است که پوشش طاق و گنبد رواج پیدا کند. گنبد در معماری ایران از جایگاه بالایی برخوردار است. معمار مسلمان ایرانی نهایت ذوق و استعداد خود را در بنای مساجد به کار گرفته و علاوه بر لحاظ کردن مسایل ساختاری و سازه ای به ابعاد زیبایی شناسانه گنبد نیز پرداخته است.این مقاله بر آن است با تمرکز روی تناسبات ابعادی گنبد به عنوان یکی از مولفه های زیبایی شناسانه، سیر تکامل گنبدهای مساجد، در طول دوره های تاریخی متفاوت را واکاوی نموده و به این سوال پاسخ دهد که آیا میتوان میان مولفه های زیبایی شناختی گنبدها در طول دوره های تاریخی متفاوت و در یک محدوده جغرافیایی واحد، ارتباطی معناداری یافت به این منظور ابتدا با مروری بر ادبیات موضوع، به تدوین شیوه های گونه شناسی و استخراج مولفه های اثرگذار، جهت مقایسه و دسته بندی گنبدها اقدام شده و برای کنترل دامنه تحقیق، این مطالعات، به فلات مرکزی ایران، محدود شده است. مواد و مدارک این پژوهش نمونه های مقاطع گنبدهای مساجد جغرافیای ذکر شده که با توجه به منابع کتابخانه ای جمع آوری و تدوین گردیده است. دستاوردهای این پژوهش با روشهای توصیفی-تحلیلی، ترسیم نمودار پراکندگی و آنالیز اطلاعات آماری به سامان رسیده است. از جمله نتایج به دست آمده در این پژوهش، افزایش نسبت خیز خارجی گنبد مساجد تا دوران مظفری-تیموری و کاهش این نسبت در دوره صفوی است. برخلاف خیز خارجی، تناسبات داخلی در گنبدهای یکپوش و دوپوش با یکدیگر همپوشانی داشته و تغییرات چندانی در آن دیده نمیشود. در عینحالی که سیر تاریخی تغییر فرم گنبدهای مساجد ایران، از گنبد خاگی به نار و از نار به شبدری تبعیت مینماید.کلیدواژه ها
گنبد، گونه شناسی شکلی، تناسبات زیبایی شناختی، مساجد فلات مرکزی ایران.مقالات مرتبط جدید
- راهکارهای بومی معمارانه ، پاسخی برای مسکن مقرون به صرفه (روستاهای سرد و کوهستانی )
- Considering the Digital Twin as the Evolved Level ofBIM in the Context of Construction ۴.۰
- مروری بر مبانی و مفاهیم نظری در خصوص بررسی عوامل کالبدی سرای سالمندان و سلامت روان آنها با تاکید بر توسعه پایدار(مطالعه موردی : شهر شیراز)
- مروری بر انواع طاقچه های نوری تلفیقی
- مروری بر سیستم های انتقال نور روز با تاکید بر چاههای نوری در ساختمان
اطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.