سینا سبحانی نیکو - دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت صنعتی، دانشکده مدیریت دانشگاه تهران،
محسن آرمین - استادیار، گروه مهندسی منابع طبیعی (آبخیزداری)، دانشگاه یاسوج،

برنامه های توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، به مجموعه برنامه های میان مدتی گفته میشود که به صورت 5 ساله و توسط دولت وقت تنظیم می شود و به تصویب مجلس شورای اسلامی میرسد. با توجه به رشد جمعیت در کشور و محدود بودن امکانات و منابع، اهمیت توجه به مو ضوع بهره وری ارتقاع یافته ا ست. با توجه به این که آب یکی از کلیدیترین منابع و ارکان بهبود زندگی ب شر در طول تاریخ بوده و همواره نقشی اساسی در تمدن سازی داشته است، کارایی و اثربخشی در استفاده از این ماده زندگی بخش، حیاتی است. جایگاه آب در زندگی انسان و تاثیر مستقیم آن بر پیشرفت باعث شده تا در این پژوهش جایگاه بهره وری آب در برنامه های توسعه جمهوری اسلامی ایران مورد بررسی قرار گیرد. با توجه به بررسیهای صورت گرفته، مشخص شده که در برنامه های اول و دوم توسعه نگاه دولتهای وقت کاملا معطوف به بهره برداری است وتقریبا فهمی در مورد استفاده صحیح از منابع و تولید بیشترین محصولات با کیفیت یا همان بهره وری وجود ندارد، البته در برنامه دوم با توجه به بند6 تبصره 11صرفا در بخش کشاورزی به بهبود راندمان آبیاری ا شاره شده ا ست. به تدریج یعنی از برنامه سوم توسعه واژه بهره وری وارد ادبیات برنامه ها شده اما به نظر میرسد در قالب واژه میماند و خیلی کلی و مبهم به مسائل مربوط به آن پرداخته میشود. تعاریف نامشخص از روشهای استفاده بهینه از منابع آب و عدم توجه به خروجیها، نشان میدهد که برنامه های سوم، چهارم، پنجم و ششم حتی با ذکر واژه بهره وری کاملا فاقد نگاه صحیح در زمینه بهره وری میباشند.

آب، بهره وری، برنامه توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، جمهوری اسلامی ایران