بررسی عوامل موثر بر وقوع سیلاب در سه اقلیم متفاوت کشور ایران

حوادث طبیعی همواره انسان و ساخته های آن را تهدید کرده است. تجربه نشان داده است که در فلات ایران دو خطر عمده یعنی سیل و زلزله بیش از خطرات طبیعی دیگر در کمین انسان، سازه ها و فعالیتهای آن بوده است و موقعیت کشور ایران طوری است که تمرکز زمانی و مکانی بارش در اکثر حوضه های آبخیز باعث وقوع سیل میگردد. ایران دارای تنوع اقلیمی بالایی میباشد. از شمال تا جنوب کشور به تدریج با مناطق آب و هوایی متفاوتی مواجه میشویم. اقلیم یک منطقه میتواند تاثیر معنیداری بر کیفیت و کمیت رواناب بگذارد. به طور کلی عوامل اقلیمی به صورتهای مستقیم و غیرمستقیم در جریانهای سطحی، رودخانه ها و فرسایش پذیری حوضه و تغییر ریخت آنها موثر است. همچنین باعث میشود پوشش گیاهی و خاک چهره خاصی به خود بگیرند. در تحقیق حاضر سه حوضه آبخیز که دارای شرایط فیزیوگرافی، هواشناسی و رژیم بارش متفاوت هستند را مورد بررسی قرار دادیم که معرف بخش وسیعی از مناطق کشور میباشد. هدف از تحقیق حاضر بررسی عوامل اقلیمی و فیزیوگرافی موثر بر سیلاب و تعیین درجه اهمیت برخی از عوامل فیزیوگرافی که در تولید رواناب اهمیت و تاثیر بیشتری دارند، با استفاده از مدل AHP و نرم افزارهای Expert Choice و GIS و مقایسه این عوامل در سه حوضه مورد نظر؛ و در نهایت تهیه نقشه پهنهبندی خطر سیلاب در سه حوضه مطالعاتی موردنظر میباشد. در این راستا پس از تعیین پارامترهای مورفولوژی و ارزیابی نظرات کارشناسان، میانگین امتیاز برای هر کدام از معیارها و زیرمعیارها محاسبه شد و وزن نسبی و نهایی معیارها و زیرمعیارها و نرخ سازگاری به دست آمد. در نهایت، میزان اهمیت و درجه تاثیرگذاری هریک از معیارها و زیرمعیارها مشخص گردید.

کلیدواژه ها:

سیلاب ، عوامل اقلیمی1 ، خصوصیات فیزیوگرافی2 ، پهنه بندی ، 3 AHP ، 4 GIS