شیوا پورقربان - دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تهران، پردیس بین الملل کیش، ایران مدرس و مسئول دفتر امور پژوهشی دانشگاه جامع علمی کاربردی مرکزکیش
عصمت رفاه طلب - دانشجوی دکتری مدیریت آموزشی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی بین الملل کیش، ایران

در حال حاضر مهم ترین شاخصهای تولید علم در سطح جهان، تعداد مقالات علمی نمایه شده در بانک های اطلاعاتی معتبر بین المللی و تعداد استنادهای داده شده به این مقالات است. تعداد مقالات نمایه شده بیانگر رشد کمی تولیدات علمی و میزان استنادات داده شده نشان دهنده اثر گذاری مقالات چاپ شده و به عبارتی سطح کیفی آن ها است. در مطالعات علم سنجی، تنها تعداد تولیدات علمی مد نظر نیست، بلکه از استنادها به عنوان مهمترین شاخصی یاد میشود که بیانگر میزان نفوذ و تاثیر علمی یک اثر می باشد و آثاری در حوزه علمی خود موثرتر هستند که به دفعات بیشتری مورد استناد قرار گرفته باشند. مساله مهم در بررسی روند توسعه علمی و علم سنجی، این است که بیشتر به بعد کمی آن توجه شده و به کیفیت انتشارات علمی چه در سطح ملی و چه سطح بین المللی کمتر توجه شده است. هدف این تحقیق، آینده پژوهی روند تولید علم در دانشگاه های ایران بر اساس مطالعات علم سنجی می باشد. روش تحقیق، توصیفی – تحلیلی و از نظر نوع هدف کاربردی است. داده ها با استفاده از مطالعات کتابخانه ای و جستجو در آمارهای ارایه شده در سایتهای معتبر بدست آمده است. بر اساس داده ها، در ابتدا 15 مورد عوامل کلیدی و نیروهای پیشران شناسایی شدند و در مرحله بعد با تشکیل پنل خبرگان، 9 مورد از این عوامل کلیدی و نیروهای پیشران برای تعیین رتبه بندی در نرم افزار MICMAC، با تشکیل یک ماتریس 9 9 مورد تحلیل قرار گرفت. در آخر وضعیت هر یک از نیروهای پیشران و عوامل کلیدی در آینده پژوهی در سه سناریو متفاوت بررسی شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که با توجه به بهترین رتبه ایران در رشد کمی ( رتبه پانزدهم جهان) از نظر شاخص کیفی همپای رشد کمی رشد نداشته ایم؛ بنابراین باید در روند تولید علم ایران با برنامهریزی دراز مدت و چشم اندازسازی و ایجاد راهکارهای مناسب، باعث رشد دو شاخص کمی و کیفی با هم شده تا تولید علم به تولید فناوری منجر شده و جنبه کاربردی پیدا کند.

آینده پژوهی، روند تولید علم، مطالعات علم سنجی، رشد کمی و کیفی، دانشگاه های ایران.