مراقبت تسکینی مبتنی بر منزل؛ حلقه گم شده مراقبت از بیماران مبتلا به سرطان پیشرفته،در فاز انتهایی زندگی، در ایران

شیوع بیماری سرطان در دنیا در حال افزایش است، به طوری که بر اساس آخرین گزارش سازمان بهداشت جهانی شیوع آن به 14/1 میلیون مورد در دنیا رسیده است. در ایران نیز شیوع سرطان به صورت پیشرونده ای در حال افزایش است، و به عنوان سومین علت مرگ میر در جامعه ایرانی شناخته شده است به طوری که %13 از تمام مرگ و میرها را در سال 2014 به خود اختصاص داده است. اکثر بیماران با سرطانهای بدخیم در روزهای آخر عمر درد و رنج زیادی را تجربه می کنند، که برای آرام شدن درد، ناراحتی و داشتن مرگی آرام نیازمند استفاده از مراقبت های تسکینی هستند. سازمان بهداشت جهانی مراقبت تسکینی را به عنوان راهکاری برای ارتقاء کیفیت زندگی بیماران مبتلا به بیماریهای تهدید کننده حیات و خانواده آنها معرفی کرده است. مراقبت تسکینی دیدی کل نگر نسبت به بیمار و بیماری دارد و همه ابعاد زندگی افراد مانند بعد فیزیکی، روحی و روانی، معنوی، اجتماعی و اقتصادی بیمار را مورد توجه قرار می دهد. خانواده بیماران را در طول فرایند بیماری، مرگ و پس از مرگ حمایت می کند و پذیرش پدیده سوگ برای خانوادهها با آرامش بیشتری اتفاق می افتد. بر اساس گزارشات هر سال حدود 40 میلیون نفر در دنیا نیازمند استفاده از مراقبت های طب تسکینی هستند ولی فقط %14 از این مددجویان مراقبتهای طب تسکینی را دریافت می کنند، که حدود %78 این افراد نیازمند در کشورهایی با درآمد پایین و یا متوسط زندگی میکنند. در این میان سازمان بهداشت جهانی مراقبت تسکینی مبتنی بر منزل را به عنوان یکی از عناصر اصلی تشکیل دهنده نظامهای سلامت در دنیا در سال 2014 معرفی کرده است. ایران به عنوان یکی از کشورهای در حال توسعه در خاورمیانه، با آمار فزاینده بیماری سرطان و کمبود نیروی انسانی و تختهای مراقبت ویژه در مراکز سلامت خود مواجهه است. در نظام سلامت ایران خدمات سلامت در سه سطح پیشگیری اولیه، ثانویه و ثالثیه به مردم ارائه می شود. این در حالی است که اکثر بیماران سرطانی در روزهای آخر عمر مکررا بستری می شوند و با وجود کمبود تخت های بیمارستانی به خصوص در بخشهای ویژه باعث اشغال شدن این تخت ها می شوند و تا ساعات آخر عمر داروهای تخصصی ضد سلولهای سرطانی دریافت می کنند و بسیاری از این بیماران در بیمارستان و بخش های ویژه فوت می شوند. در حالی که این نوع برنامه مراقبتی به عنوان یک مراقبت بیهوده در نظر گرفته شده است و باعث افزایش هزینه برای مراکز سلامت و خانواده ها، نارضایتی و فرسودگی شغلی کارکنان حرفه سلامت می شوند، در حالیکه این بیماران ترجیح می دهند که روزهای آخر عمر را در میان خانواده و در تماس نزدیک با بستگان خود سپری کنند. اما شواهد حاکی از این است که طب تسکینی مبتنی بر منزل در کشور ایران پدیده ای جدید است و فاقد هرگونه جایگاهی در نظام سلامت است. لذا با توجه به شیوع زیاد بیماری سرطان در ایران و محدودیت های منابع انسانی، مالی و تجهیزاتی در مراکز درمانی و با عنایت به فواید بیشمار استفاده از مراقبت تسکینی مبتنی بر منزل، مسئولین نظام سلامت، این شیوه مراقبتی را به عنوان یکی از اولویتهای مهم برنامه های نظام سلامت در نظر بگیرند تا بیماران مبتلا به سرطان بتوانند در روزهای آخر عمر، در کنار خانواده مرگ آرامی داشته باشند. از طرف دیگر با توجه به محدودیت مطالعات در این زمینه پیشنهاد می شود که تحقیقات بیشتری در مورد ابعاد مختلف طب تسکینی مبتنی بر منزل برای ارائه الگوهای مناسب مراقبتی انجام شود.

کلیدواژه ها:

مراقبت تسکینی ، مراقبت در منزل ، بیماران مبتلا به سرطان پیشرفته