محمد سلطانی رنانی - استادیار گروه علوم قرآن وحدیث دانشگاه اصفهان

بنابر گزارش های تاریخی، چندهمسری در فرهنگ ها و سرزمین های گوناگون، پیش و پس از اسلام رواج داشته است. قرآن کریم نخستین خانواده را حاصل ازدواج یک مرد با یک زن می شمرد. آیه سوم سوره نساء، در آن صورت که بیم رود دادگری میان یتیمان رعایت نشود، ازدواج یک مرد با حداکثر چهار زن را روا می شمرد. مفسران در بیان ارتباط این شرط (بیم از بیداد بر یتیمان) و جزا (جواز چندهمسری) سخنان گوناگون گفته اند. به هر روی، وجود خانواده های بی سرپرست، دختران یتیم و زنان بیوه، زمینه و حکمت چندهمسری است و رعایت عدالت میان همسران شرط این حکم است. آمار مرگ ومیر ناشی از جنگ، قتل عمد، تلفات جاده ای، و بیماری های سخت در سطح ملی و جهانی همه نشان گر آن است که مرگ در مردان، به ویژه در سنین جوانی و میان سالی بیشتر از زنان روی می دهد. این مساله، موجب بر هم خوردن تناسب جنسیتی در جوامع بشری می شود، به گونه ای که در برابر هر مرد در سن ازداوج بیش از یک زن قرار می گیرد. ارتباط میان شرط و جزای موجود در آیه سوم سوره نساء و آمارهای موجود نشان دهنده این واقعیت است که چندهمسری نه از سر هوس رانی یا تعددطلبی، بلکه به مثابه یک ضرورت اجتماعی و برای تامین نیازهای زنان بیوه و دختران یتیم در جوامع بشری شکل گرفته و در شریعت اسلامی روا دانسته شده است. از این رو، چندهمسری در این چارچوب و با رعایت شروط عدالت، معاشرت متعارف، تامین هزینه های زندگی همسران و نامشروع بودن روابط تعلیقی، حکمی موجه و قابل دفاع است.

چندهمسری, تناسب جنسیتی جمعیت, آیه سوم سوره نساء, احکام خانواده