محمدرضا اسلامی - استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان
محرم قربانی - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته زبان و ادبیات عربی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان
رمضان ارکان - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته زبان و ادبیات عربی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

در تاریخ شیعه، شعر همواره یکی از ابزار پیام رسانی و حمایت از حق و دفاع از آل اله بوده است. ادبیات، یکی از قوی ترین و موثرترین وسایل تثبیت و تبیین ارزش ها می باشد. شیعه از زمان گذشته در ادبیات و شعر جایگاه ویژه ای داشته است. اندلس نیز بخاطر وجود شاعران شیعه جولانگاه خاصی برای بروز این نوع ادبی است. شعر شیعی در عصر اندلس، نمایانگر اوضاع تاریخی، سیاسی، اجتماعی، ادبی و دینی آن روزگار و نیز عشق و دوستی مردمان به ویژه شاعران و ادیبان به خاندان اهل بیت است. شعر شیعی در این عصر از نظر مضمون و ساختار، بیشتر شبیه همان مضمون ها و ساختارهای مشرق زمین بوده است و در عصر انحطاط نیز همانند دیگر گونه های ادبی این دوره، دچار ضعف و سستی گردید. پژوهش حاضر کوشیده است با استفاده از روش توصیفی_تحلیلی و با بهره گیری از دیوان برخی شاعران به بررسی مضامین شیعی در ادب اندلس بپردازد. نتایج پژوهش نشان می دهد که مضامینی مانند: حسرت و اندوه بر مصیبت های اهل بیت (ع)، توسل به خاندان پیامبر (ص) و درخواست شفاعت از ایشان، گریه و سوگواری، وصف فضیلت ها و منقبت ها، مساله خلافت و... بخش زیادی از شعر شیعی در این دوره را به خود اختصاص داده است. همچنین شاعران برای بیان این مضامین از اسلوب های ادبی و روش های بلاغی مانند: بکارگیری عنصر مبالغه، ایجاز قصیده، کاربرد صورخیال، به کارگیری اسلوب معانی همچون ندا، استفهام و... بهره جسته اند.

ادب اندلس، ادبیات شیعی، شعر شیعی، مدیحه های مذهبی