امید کر - دانشجوی کارشناسی پیوسته علوم تربیتی، دانشگاه فرهنگیان، پردیس آیت اله خامنه ای گرگان
شریفه گلشاهی - دانشجوی کارشناسی پیوسته زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فرهنگیان، پردیس شهید باهنر تهران
طواق گلدی گلشاهی - استادیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران

پژوهش حاضر نمونه ای از تحلیل محتوای توصیفی متون حماسی کتاب های فارسی خوانداری دوره دوم ابتدایی شامل پایه های چهارم، پنجم و ششم می باشد که هدف از این پژوهش، بررسی میزان توجه متون مذکور به پیام های حماسی و انواع جملات می باشد. تحلیل محتوای توصیفی، یک روش پژوهشی است که به توصیف ویژگی های آشکار کتاب های درسی می پردازد و کاربرد گسترده ای در زمینه بررسی ویژگی های کتاب های درسی دارد. کتاب فارسی در دوره ابتدایی از مهمترین درس ها می باشد، چراکه بدون یادگیری درس فارسی، یادگیری درس های دیگر تقریبا غیرممکن است؛ همچنین این درس در شکل گیری تفکر و نوع نگاه فراگیران نقش بسزایی دارد. یکی از انواع ادبی از دیدگاه محتوا و بار عاطفی، ادبیات حماسی می باشد. حماسه در لغت به معنای دلاوری و شجاعت است و در اصطلاح شعری است داستانی، با زمینه قهرمانی، قومی و ملی. از بررسی هایانجام شده، مشخص شد که متون حماسی کتاب های فارسی مذکور از نوع حماسه ملی بوده و سخن از مفاهیمی نظیر؛ وطندوستی، فداکاری، هویت ملی، علاقه و افتخار به وطن، روحیه دفاع از وطن و روحیه برادری و اتحاد ملت ایران در میان است؛ همچنین در پی دیگر بررسی های صورت گرفته مشخص شد که بیشتر توجه متون حماسی بر روی جملات خبری و کمترین میزان توجه، بر روی جملات امری می باشد؛ به گونه ای که مشخص شد 678 جمله خبری و تنها 9 جمله امری در متون حماسی کتاب های مذکور وجود دارد که این موضوع عدم توازن در توزیع انواع جملات را در متون حماسی نشان می دهد.

تحلیل محتوا، متون حماسی، فارسی خوانداری، درون مایه حماسی، انواع جملات