مینا نبئی - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه
رضا فهیمی - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه

تصمیم گیری، یکی از مهارت های دهگانه در تعریف سازمان جهانی بهداشت است. در پژوهش حاضر، با تکیه بر این مهارت، شخصیت های شاهنامه مورد واکاوی روانشناختی قرارگرفته و از این رهگذر، از تصمیم گیری های کلان شاهان ، وزیران، پهلوانان و سپه سالاران برای قیام ها، جنگ و صلح ها، بخشش ها و انتقام جویی ها تا تصمیمات هوشمندانه زنان شبستان ها و تصمیمات آزمندانه شاهزادگان و خائنانه فرومایگان بررسیشده است. این که مهارت نامبرده در علم روانشناسی به چه معناست؛ کدام تصمیم گیری ها را می توان مهارت نامید؛ نقش خرد و هیجان در مهارت حاضر چیست؛ و تراژدی ها با کدام نوع از تصمیمات شکل می گیرند، از موضوعات محوری این نوشتار است. با نگاهی در شاهنامه، در می یابیم که تصمیم گیری در شمار پربسامدترین و سرنوشت سازترین کنش های این اثر ارجمند است؛ اما از آنجا که همواره در همه جوامع انسانی شمار خردمندان جامعه کمتر است، حتی در اثری چون شاهنامه که جان مایه آن خردمندی است، بسیاری از تصمیم گیری های مهم، ناماهرانه و هیجان محور است. بر اساس این پژوهش، هر چند تفکر غالب در تراژدی ها چیرگی قضا و قدر و سرنوشت بر داستان است و اگرچه خردمندان شاهنامه همواره نقش کلیدی در تصمیم گیری های ماهرانه دارند، تراژدی های این اثر ماندگار، با نقش پردازی شخصیت هایی در داستان ها رقم می خورد، کهاز خردمندی، بهره کمتری دارند یا مهارت تصمیم گیری ندارند و بخش بالغ شخصیتشان قوی نیست. روش این مقاله، تحلیل محتوای کیفی و جامعه آماری آن، تمام ابیات شاهنامه است.

شاهنامه، فردوسی، مهارت های زندگی، مهارت تصمیم گیری، هیجان، خرد