حامد طائب لو - کارشناس ارشد ژئوتکنیک از دانشگاه بوعلی سینا همدان

سدها از جمله اساسی ترین زیرساخت های هرکشوری محسوب می شوند که نه تنها هزینه های بسیارزیادی جهت ساخت آنها میشوند، بلکه در اثر بروز حادثه در آنها میتوانند موجب بروز خسارات جبران-ناپذیر قابل توجه به مناطق اطراف شوند؛ لذا در مرحله طراحی بایستی تمام عوامل و شرایطی که ممکناست سبب ناپایداری آنها گردد، به طور دقیق شناسایی شوند. یکی از خطرناکترین شرایطی که میتواندسبب ناپایداری شیب بالادست سدها شود، شرایط تخلیه مخزن سد است. بنا به تعریف تخلیه سریع دراصطلاح فنی به شرایطی اطلاق میشود که سطح آب مخزن سد به هر دلیلی از جمه برداشت فراوان آب جهتمصارف مختلف و یا به وجود آمدن ترک های بزرگ و ناگهانی در اثر زلزله در زمان کوتاه و با سرعت زیاد پایین بیاید،در حالیکه تراز آب موجود در بدنه سد خاکی نتواند از تراز آب مخزن تبعیت نماید. تحت چنین شرایطی فشار آبحفره ای موجود در بدنه سد خاکی میتواند موجب ناپایداری شیب بالادست گردد. در این پژوهش، که هدفاساسی آن بررسی اثر سرعت تخلیه مخزن سد بر تغییرات ضریب اطمینان شیب بالادست در برابر لغزش است، ازنرم افزار GeoStudio استفاده شده است. در این تحلیل عددی مخزن سد خاکی همگنی در 4 مدت زمان متفاوت تخلیه گردید و تغییرات ضریب اطمینان شیب بالادست در برابر لغزش مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشانمی دهند که روند کلی تغییرات ضریب اطمینان در حین فرآیند تخلیه مخزن سد تحت تاثیر سرعت تخلیه مخزنقرار نمی گیرد؛ هرچند که با کاهش مدت زمان تخلیه مخزن سد، ضریب اطمینان در برابر لغزش نیز کاهش می-یابد. در این پژوهش تلاش شده است تا روابطی جهت نحوه توصیف تغییرات ضریب اطمینان در حین فرآیندتخلیه مخزن سد پیشنهاد گردد.

سد خاکی همگن، تخلیه مخزن سد، نرمافزارسد خاکی همگن، تخلیه مخزن سد، نرم افزار GeoStudio، تغییرات ضریب اطمینان، روابط پیشنهادی