صدیقه سلیمانی شیخانی - دانشجوی دکتری معماری منظر دانشگاه تربیت مدرس، نویسنده رابط
مجتبی انصاری - دانشیار دانشکده هنر دانشگاه تربیت مدرس،
زهرا صادقی - دانشجوی دکتری معماری منظر دانشگاه تربیت مدرس

باغ ایرانی از دیرباز با رویکردهای گوناگون، به لحاظ معنا و کالبد مورد بررسی قرار گرفته است. با این وجود بازخوانی مجدد آثار باغسازی سرزمین کهن ایران همچنان آموزه های بسیار به دست می دهد. به خصوص با در نظر داشتن خلاء های هویتی موجود در منظر معاصر ایران، تامل در باغ های تاریخی ایرانی ارزشی دوچندان می یابد. به دلیل گستردگی مفاهیم وابسته به معنا و کالبد باغ های ایرانی، دامنه ی بررسی در مقاله ی حاضر به نظام مالبدی باغ و نتیجه ی آن یعنی نظام تمرکز حواس محدود شده است. نظام کالبدی باغ ایرانی خود مجموعه ای از نظام کاشت، نظام معماری، نظام آب و نظام هندسی است. هماهنگی مجموعه نظام های یاد شده منجر به شکل گیری نظام تمرکز حواس در کامل ترین نوع خود در باغ های تاریخی ایران شده است. مقاله ی حاضر به شیوه ی تحلیل کیفی و توصیفی تفسیری با بررسی اسناد و متون تاریخی ونیز با مطالعه ی کتاب ها و مقالات معتبر، ابتدا به مرور ویژگی های هر یک از نظام های کالبدی چهارگانه در باغ پرداخته و سپس در راستای جمع بندی چگونگی دستیابی به نظام تمرکز حواس در دل نظام کالبدی باغ ایرانی، نتایج حاصل را به صورت تفکیک شده درباره ی مصادیق هر یک از نظام های بینایی، شنوایی، بویایی، چشایی و لامسه ارائه نموده است.

باغ ایرانی، نظام کاشت، نظام معماری، نظام آب و نظام هندسی، نظام تمرکز حواس