اعظم رنجبر - کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی دانشگاه شیراز
داور خلیلی - استاد بخش مهندسی آب دانشگاه شیراز
شاهرخ زند پارسا - دانشیار بخش مهندسی آب دانشگاه شیراز
علی اکبر کامگار حقیقی - استاد بخش مهندسی آب دانشگاه شیراز

     در این تحقیق با مدنظر قرار دادن شرایط خشکسالی بر اساس حجم جریان ورودی به مخزن سد، به تعیین خشکسالی­های مخزن از روش­های مختلف پرداخته، تا ضمن مقایسه با شرایط خشکسالی در ایستگاه­های هواشناسی و هیدرومتری، امکان ارزیابی شاخص­های مورد استفاده در حوضه نیز حاصل گردد. همچنین ارتباط حجم ورودی تجمعی به مخزن سد در تاریخ­های بحرانی با حجم ورودی تجمعی مخزن در ماه­های قبل با استفاده از معادلات رگرسیونی مورد بررسی قرار گرفت تا بتوان با مشخص شدن متغیرهای موثر، برای بهره برداری از آب سد در آینده گام برداشته و مدیریت مطلوب را تدوین نمود. ابتدا از شاخص بارش استاندارد شده[1] به دو روش مکی و همکاران[2] و نالبانتیس و تساکریس[3] برای بررسی خشکسالی های هواشناسیدر چهار ایستگاه باران سنجی در حوضه کر (بالادست سد درودزن) استفاده شد. همچنین شرایط خشکسالی هیدرولوژیک بر اساس جریان ورودی به مخزن سد درودزن و ایستگاه هیدرومتری چمریز نیز با استفاده از شاخص خشکسالی جریان رودخانه بررسی گردید. طبق   نتایج بدست آمده شاخص بارش استاندارد شده به تنهایی شاخص مناسبی برای پایش خشکسالی منطقه ای نبوده و اعمال شاخص خشکسالی جریان رودخانه[4] بر جریان ورودی به مخزن که نماینده ای از کل حوضه است، مناسب تر است. به منظور تعیین ارتباط حجم ورودی تجمعی به مخزن سد در تاریخ های بحرانی با حجم ورودی تجمعی مخزن در ماه های قبل، روز اول ماه های فروردین، اردیبهشت، خرداد و تیر به عنوان تاریخ های بحرانی در نظر گرفته شدند. بر اساس معادله های نهایی، حجم ورودی به مخزن در تاریخ های اول اردیبهشت، اول خرداد و اول تیر، در ارتباط مستقیم با حجم ورودی مخزن در یک ماهه­ی قبل می­باشد، این بدان معنی است که با نزدیک شدن به دوره خشکی، حجم ورودی به مخزن به تعادل رسیده و کمتر تحت تاثیر فصل بارندگی یا به عبارتی شاخص های خشکسالی که نمادی از عوامل اقلیمی هستند، می­باشد حال آنکه در تاریخ اول فروردین قرار گرفتن ماه مهر در کنار ماه های بهمن و  دی به عنوان متغیر موثر، بر تغییرات تابع، این نکته را می­رساند که حجم ورودی به مخزن در تاریخ اول فروردین وابسته به فصل بارندگی است که این موضوع اهمیت شاخص های خشکسالی و همچنین تاثیر عوامل اقلیمی بر حجم ورودی به مخزن در فصل بارندگی را نشان می دهد. [1] - Standard Percipitation Index (SPI) [2] - Mckee et al. [3] - Nalbantis and Tesakiris [4] - Streamflow Drought Index (SDI)

شاخص های خشکسالی, جریان ورودی به مخزن سد, عوامل اقلیمی