پدیدارشناسی سقیفه به مثابه امر سیاسی (بررسی ساختار توزیع قدرت در سقیفه)
- سال انتشار: 1398
- محل انتشار: فصلنامه سیاست متعالیه، دوره: 7، شماره: 25
- کد COI اختصاصی: JR_SMP-7-25_006
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 478
نویسندگان
استادیار، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران و عضو انجمن مطالعات سیاسی حوزه
چکیده
هدف پژوهش حاضر این بود که چگونه سقیفه، نهاد خلافت را بر پایه هایی متزلزل و فاقد ثبات نهایی بنا نهاد. در این راستا، با روش پدیدارشناسانه و با رویکرد توصیفی- تحلیلی، بستر تاریخی سقیفه در ساختار قبیله گرایانه ی قریش، الگوی توزیع قدرت و نیل به توافق در سقیفه و پیامدهای تاریخی سقیفه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد، سقیفه براساس بازگشت به نظام قدرت قبیله محور، کارکردی دوگانه را سبب گردید. در کوتاه مدت (عهد شیخین) به انتقال قدرت در قریش از عبدمنافیان به خرده قبایل حاشیه ای انجامید؛ و در بلندمدت (از خلافت عثمان تا پایان عباسیان) محوریت قریش را به مثابه درون مایه ی خلافت در قالبی جدید (عدم التزام به ائتلاف) اما درون مایه ای قدیمی (مصدریت عبدمنافیان در هسته ی مرکزی قدرت) در دوران پس از اسلام تثبیت کرد. پس از سقیفه به تدریج ابتدا دو گفتمان شیعی (منتقد وضع موجود و حامی اصلاح نهاد خلافت) و قریشی (مدافع خلافت ناشی از ائتلاف قبیله گرایانه) و سپس از عهد عثمان بدین سو، گفتمان اموی (ملهم از ساختارهای شاهی ایران-رومی بر پایه ی درون مایه ی عربی) شکل گرفتند. نهایتا امام علی(ع) سیاست تعویق و کناره گیری را پس از سقیفه اتخاذ کردند. بر اساس این سیاست، همکاری با نهاد خلافت به معنای پذیرش آن نبود؛ این عدم پذیرش در هویت بخشی به شیعیان به مثابه گروه مخالف و متفاوت با عامه موثر واقع گردید.کلیدواژه ها
سقیفه, قبیله گرایی, قریش, هاشمیان, امویان, توزیع قدرت, نهاد خلافتاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.