محمد اسلامی مجد - دانشجوی کارشناسی ارشد معارف اسلامی و علوم سیاسی دانشگاه امام صادق علیه السلام

مستکبران به عنوان یک جریان سیاسی در قصص انبیاء در قرآن کریم، تاکنون کم تر موردتوجه واقع شده اند. در این پژوهش، پس از تبیین چیستی و کیستی جریان سیاسی مستکبر در داستان حضرت موسی علیه السلام در قالب شخصیت های اصلی و گروه های همسوی آن، کنشگری سیاسی این جریان، از منظر بنیان های معرفتی و روانی و راهبردهای عملی، مورد بررسی قرار گرفته است. این پژوهش اکتشافی بوده و روش انجام آن، توصیفی- تحلیلی و شیوه گردآوری داده ها، کتابخانه ای است. در این پژوهش، آیات و سیاق های مربوط به بحث، گردآوری شده و با توجه به فراوانی و تکرار موضوع استکبار ورزی و استکبارستیزی در داستان حضرتموسی علیه السلام نسبت به داستان های دیگر پیامبران الهی، کنشگری سیاسی مستکبرین در این داستان مورد توجه قرار گرفته است. در این پژوهش در پاسخ به پرسش اصلی کنشگری سیاسی مستکبرین داستان حضرت موسی علیه السلام چه ویژگی هایی دارد با واکاوی آیات مربوط به داستان حضرت موسی علیه السلام و با تاکید بر تفاسیر علامه طباطبایی (ره) از این آیات شریف، جریان استکبار در قالب سه شخصیت محوری فرعون؛ به مثابه نماد قدرت سیاسی، هامان؛ ب هعنوان وزیر و مباشر قدرت و قارون؛ به مثابه نماد قدرت اقتصادی و گروه های اصلی شامل ملا؛ به عنوان اشراف سیاسی، آل و قوم فرعون؛ به مثابه طبقه ممتاز اجتماعی و جنود فرعون؛ به مثابه زورداران نظامی شناسایی شد و در پایان، کنش سیاسی این جریان در چارچوب دو اصل بنیادین عدم باور به معاد ( در سطح بینش ها) و خود برتر پنداری (در سطح گرایش ها) و هفت راهبرد سیاسی عملی شامل؛ اتهام زنی، تبلیغات دروغین، محدودسازی آزادی، اختلاف و تفرقه افکنی، خشونت شدید، پیمان شکنی و تبعیض اجتماعی تبیین شد.

استکبار، کنش سیاسی، مستکبرین، حضرت موسی علیه السلام، فرعون، علامه طباطبایی