زینب روستایی - دکتری ادبیات عرب و استادیار و هیات علمی دانشکده مطالعات تطبیقی قرآن کریم شیراز
مارال جوان بخت - دانشجوی کارشناسی ارشد علوم قرآن، دانشکده مطالعات تطبیقی قرآن کریم شیراز

استکبار در قرآن به معنای خودبرتری آمده که این معنا در ابعاد عبادی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی قابل تعریف است. گاهی این استکبار در روابط مادی و ظلم نمایان می شود و گاهی در قالب غصب جایگاه رهبری. قرآن کریم در آیات متعددی به بیان ویژگی های مستکبران از جمله تکیه بر زر و زور و همچنین بیان شیوه های آنان برای تسلط بر مردم می پردازد. این که چه عواملی زمینه ساز ظهور استکبار شده و شرایط حاکمیت آن را فراهم می آورد پرسشی است که این مقاله به شیوه توصیفی تحلیلی و با ارائه آیاتی از قرآن کریم درصدد تبیین آن است. نتایج حاصل حاکی از آن است که عواملی فردی همچون خودبرتربینی، غرور و لجاجت، غفلت نسبت به قدرت نامحدود الهی، نژادپرستی، دروغگویی، هواپرستی، کفرورزی و جهل و نیز عوامل اجتماعی از جمله قدرت و تمکن مالی، خودکامگی و زورگویی، مکر شیطان، عدم وجود ولایت حق، انحراف از خط بعثت، نفوذ منافقان به بدنه حکومت، اعتماد به بیگانه، غیبت رهبر و عملکرد نامطلوب خود جوامع بستر را برای ظهور استکبار فراهم می سازند.

قرآن، عوامل، ظهور، استکبار