امیررضا استخریان حقیقی - گروه کامپیوتر، دانشکده مهندسی، دانشگاه آزاد شیراز، شیراز، ایران
ستاره احسنت - دانشکده هنر و معماری، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

ریشه های عمیق معناشناختی نظام های نوشتاری چون تایپوگرافی فارسی را می توان در مناسبات میان دال و مدلول و در راستای ارائه تکنیک های متفاوت، با تکیه بر قواعد هم نشینی و جانشینی عناصر جستجو کرد. دال، علامت نوشتاری یا گفتاری است که مفهوم برخاسته از آن مدلول نامیده می شود. همچنین منظور از هم نشینی و جانشینی، رسیدن به ادعای همانندی و یکسانی در نمایش دال هاست که منجر به ایجاد ارتباط متفاوت میان آنها شده و مدلول های بدیعی را در سایه روش های تجسمی متنوع جلوه گر می سازد. هدف پژوهش حاضر، تحلیل معناشناختی تایپوگرافی فارسی در نسبت میان دال و مدلول است که به روش توصیفی– تحلیلی و مبتنی بر مطالعه کتابخانه ای و نمونه های موردی آثار صورت می پذیرد. همچنین به دنبال پاسخ این پرسش است که؛ چگونه نسبت میان دال و مدلول در تایپوگرافی فارسی قابل طبقه بندی می باشد و همچنین دریافت معنا در تفاوت حاصل از هم نشینی و جانشینی دال ها، مبتنی بر چه روش های تجسمی است نتایج نشان داد که تایپوگرافی فارسی از چنان قابلیت های تجسمی برخوردار است که در رسالت رسانه ای خویش، با تکیه بر چینش حروف به عنوان دال های تصویری و خوانش آنها در قالب دال های نوشتاری می توان به مدلول های مشترک و یا متمایز در آن دست یافت. تحقق این امر به واسطه ایجاد طبقه بندی مناسب میان دال و مدلول از حیث بررسی تفاوت ها و یکسانی میان آنها ممکن می باشد که منجر می شود مخاطب در مواجهه با آن، معنای ژرف آن را نیز دریابد.

معناشناختی, دال و مدلول, همنشینی و جانشینی, رسالت رسانه ای, تایپوگرافی فارسی