سیدعلاالدین شاهرخی - دانشیار دانشگاه لرستان

جاهلیت به عنوان مفهومی ضدارزش های الهی و به دور از حیطه ی شعور و آگاهی انسانی به طور کامل در قرآن کریم و سیره ی رسول اکرم (ص) طرد گردید. وجود لایه های عمیق و گرایشات درونی و به خصوص اهتمام خلفای اموی و عباسی در احیای مجدد جاهلیت موجب گردید تاعملا تغییر و تحول فرهنگی شبه جزیره از جامعه ای جاهلی به اسلامی دچار چالش جدی گردد. سوال اساسی آن است که در این شرایط که جاهلیت با هویت جدیدی پدیدار گردید و نه تنها عامه ی مردم بلکه خواص نیز آن را همراهی کردند اهل بیت (ع) چه موضعی اتخاذ نمودند و محورهای مهم فعالیت آنان برای حفظ اسلام ناب چه بود این مقاله با رویکردی تاریخی- تحلیلی به این نکته می پردازد که چگونه این فرزندان شایسته ی پیامبر (ص) با درکی کامل و جامع از اسلام و در نقطه ی مقابل خطر ویرانگر احیای جاهلیت که از حادثه ی سقیفه آغاز شده بود به انجام تکلیف الهی خود همت گماردند. آنان با خلوص کامل و تحمل هرگونه مشکلات از جمله اهانت، اسارت، آوارگی و شهادت با برنامه ای منسجم و عمیق در مقابل احیای مجدد جاهلیت پایداری نمودند.ارائه ی راهکارهای اعتقادی و اخلاقی برگرفته ی از قرآن و سنت نبوی (ص) و عملیاتی کردن آنها موجب حفظ و استمرار فرهنگ اصیل اسلامی در این شرایط دشوار گردید.

اهل بیت (ع)، اسلام، جاهلیت، خلافت اموی، خلافت عباسی