رویا حاجیان - دانشجوی کارشناسی ارشد ژنتیک، گروه زیست شناسی سلولی و مولکولی و میکروبیولوژی، دانشکده علوم و فناوری های زیستی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
عاطفه عسگرپور - دانشجوی کارشناسی ارشد زیست فناوری میکروبی، گروه بیوتکنولوژی، دانشکده علوم و فناوریهای زیستی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
سیدمرتضی جوادی راد - استادیار گروه زیست شناسی سلولی و مولکولی و میکروبیولوژی، دانشکده علوم و فناوری های زیستی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
مهرناز کیهانفر - دانشیار گروه بیوتکنولوژی، دانشکده علوم و فناوری های زیستی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

بیان مساله: آسپارتام متداول ترین شیرین کننده مصنوعی و طعمدهنده در جهان است. این شیرین کننده مصنوعی کم کالری، 200 بار شیرین تر از شکر (ساکارز) است. آسپارتام در تولید بیش از 6000 محصول دارویی، غذایی، نوشیدنی و بهداشتی مورد استفاده قرار میگیرد. محصولات حاوی آسپارتام همچون شکلات داغ، پودر نوشیدنیها، شکلات شیرین، آدامس و دسرهای شیرین، توسط صدها میلیون نفر در سراسر جهان به طور منظم مصرف میشوند. میزان مصرف مجاز روزانه توسط سازمان غذا و دارو ایالات متحده آمریکا، 50 میلی گرم آسپارتام به ازای هر کیلوگرم وزن بدن انسان اعلام شده است. با این حال با توجه به افزایش شیوع برخی سرطانها از جمله تومورهای مغزی طی دو دهه اخیر و همزمانی آن با افزایش مصرف آسپارتام در رژیمهای غذایی، این نگرانی وجود دارد که آیا مصرف آسپارتام میتواند موجب بروز نئوپلاسم در جمعیتهای انسانی مصرف کننده باشد هدف پژوهش: هدف این مطالعه، بررسی نقش آسپارتام در بروز نئوپلاسم و اثرات مصرف آن در تومورزایی است. طی این مطالعه، خاصیت کارسینوژنیک آسپارتام و ترکیبات سازنده آن مورد تحقیق و بررسی قرار میگیرد.یافته ها و نتیجه گیری: نتایج بررسیها نشان میدهند که آسپارتام پتانسیل جهشزایی و سرطانزایی دارد. آسپارتام یک ترکیب دیپپتید است که پس از مصرف به فنیلآلانین، آسپارتیک اسید و متانول متابولیزه میشود. از بین این ترکیبات سازنده، متانول به علت تبدیل شدن به فرمالدئید و اسید فرمیک میتواند منجر به ایجاد جهش در DNA شود. بنابراین طبق گزارش آژانس بینالمللی تحقیقات سرطان سازمان جهانی بهداشت، احتمال سرطانزایی آسپارتام باید جدی درنظر گرفته شود و تحقیقات در این زمینه همچنان ادامه یابد. آزمایشات و بررسی مدل های حیوانی، نتایج متناقضی را در رابطه با نقش آسپارتام در بروز نئوپلاسم بیان میکنند. در برخی مطالعات بروز سرطانهایی همچون تومورهای مغزی، لنفوما و میلوما در جوندگان گزارش شده است. این در حالی است که در برخی دیگر از مطالعات، دوز بالای آسپارتام، عامل ابتلا به نئوپلاسم معرفی شده و البته گزارشهایی نیز وجود دارند که هیچگونه شواهدی برای سرطانزایی آسپارتام پیدا نکردهاند. براساس مطالعهای دیگر زمانی که سلولهای Hela در معرض آسپارتام قرار میگیرند، روند آپوپتوز سلولها کند میشود. بنابراین میتوان نتیجه گرفت آسپارتام بر کاهش فرآیند آپوپتوز سلولهای سرطانی تاثیرگذار است. با این حال هنوز شواهدی مبنی بر سرطانزایی قطعی آسپارتام در انسان گزارش نشده است. در نتیجه مطالعات و آزمایشات بالینی بیشتری که طی آن اثرات مصرف طولانی مدت آسپارتام بر انسان بررسی شود، مورد نیاز است.

آسپارتام، نئوپلاسم، جهشزا، سرطان زا.