اکرم امینی - کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
حمید شایان - استاد گروه جغرافیا، دانشگاه فردوسی مشهد
حمداله سجاسی - استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه فردوسی مشهد

افزایش کمیت و کیفیت تولیدات کشاورزی تابع بهره برداری مناسب از منابع تولید در محیط های روستایی می باشد. نوع مالکیت زمین و بهره برداری از آن در راندمان تولید و رضایت شغلی تاثیر گذار می باشد. بر این اساس هدف مطالعه حاضر بررسی تطبیقی شرایط اقتصادی و اجتماعی بهره برداران اراضی وقفی و غیر وقفی در دهستان فضل نیشابور می باشد. در مطالعه حاضر، روش مورد استفاده توصیفی- تحلیلی میباشد و برای گردآوری داده ها از روشهای کتابخانه ای و میدانی استفاده شده است. در مجموع 102 بهره بردار به اندازه برابر از دو گروه بهره برداران وقفی و غیر وقفی به عنوان جامعه آماری مورد مطالعه انتخاب شدند. بر اساس یافته های آزمون t ی دو گروه مستقل می توان گفت که از نظر سه شاخص اقتصادی-کیفیت مسکن، تعداد دام و مکانیزاسیون، گروه بهره برداران وقفی برتری قابل مالحظه ای بر گروه متناظر دارند. از نظر اجتماعی، فقط از نظر رضایت از شغل کشاورزی این برتری مشاهده می شود. همین چهار شاخص باعث شده اند که در مجموع بهره برداران اراضی وقفی وضعیت برتری نسبت به بهره برداران غیر وقفی داشته باشند. البته، با توجه به میانگین ها به ویژه از لحاظ اقتصادی نمی توان وضعیت موجود را ایده آل دانست و لازم است اقدامات موثری در راستای تحول بنیان اقتصادی در منطقه به عمل آید. همچنین با توجه به نتایج بهدستآمده میتوان در مجموع بیان کرد که کشاورزان وقفی در دو بعد اجتماعی و اقتصادی برتر از کشاورزان غیر وقفی بوده اند. البته، متاسفانه از نظر اقتصادی هر دو گروه در سطح ضعیف تر از میانگین نظری هستند و الزم است هر دو گروه از نظر ارتقای بنیه اقتصادی، مد نظر سازمانهای متولی بخش اقتصادی قرار بگیرند.

بهره برداران روستایی، اراضی وقفی و غیر وقفی، پیامدهای اقتصادی و اجتماعی، دهستان فضل نیشابور.