منتهی بوعذار - دانشجوی کارشناسی ارشد آموزش کشاورزی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان
مسعود یزدانپناه - دانشیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان
عباس عبدشاهی - دانشیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان

امروزه کمبود آب بزرگ ترین معضل جهان است و بحران ناشی از کمبود آب شیرین تهدیدی جدی برای توسعه پایدار به شمار می آید. با توجه به اینکه کشاورزی عمده ترین مصرف کننده ی آب بوده و برنج یکی از آب برترین محصولات کشاورزی است؛ لذا تغییر الگوی کشت برنج در ایران به شدت توسط سیاست­ گذاران ایرانی تشویق می­شود، اما پذیرش این طرح در میان کشاورزان بسیار محدود است. به این ترتیب، شناخت عواملی که می ­توانند کشاورزان را به سمت تغییر الگوی کشت پیش ببرند مهم است. در این مطالعه، به منظور بررسی عوامل موثر بر نیت تغییر الگوی کشت برنج در شهرستان شوشتر واقع در استان خوزستان، از دو مدل رفتاربین فردی و مدل اعتقادات سلامت استفاده گردید. جامعه ی آماری پژوهش را کشاورزان برنج کار شهرستان شوشتر (N=1870) تشکیل داده و با استفاده از جدول کرجسی و مورگان، نمونه ای به حجم 250 نفر تعیین و از روش نمونه­ گیری چندمرحله ای خوشه ای تصادفی، زارعین نمونه انتخاب شدند. نتایج حاصل از مدل بین فردی نشان داد که متغیر هنجار اخلاقی و احساسات، تاثیر مستقیم مثبت و معنی­داری بر نیت کشاورزان جهت تغییر الگوی کشت دارد. نتایج مدل اعتقادات سلامت نیز نشان داد که منافع درک شده، تاثیر مستقیم مثبت و معنی­داری بر نیت دارد. لذا هر دو مدل، پتانسیل پیش بینی کنندگی نیت برنج­کاران نسبت به تغییر الگوی کشت برنج را دارند؛ اما با توجه به اینکه تئوری بین فردی قادر است 50 درصد از تغییرات متغیر نیت را پیش­بینی نماید و مدل اعتقادات سلامت قادر است 27 درصد از این تغییرات را تبیین نماید لذا، قدرت پیش بینی تئوری بین فردی قوی تر از مدل اعتقادات سلامت می ­باشد.

کشت برنج, تئوری رفتار بین فردی, مدل اعتقادات سلامت, نیت تغییر الگوی کشت