محمد خراسانی زاده - دانشجوی دکتری رشته پژوهش هنر، گرایش تاریخ تطبیقی و تحلیلی هنر اسلامی، دانشکده هنر دانشگاه شاهد

به منظور تعیین چارچوب و ویژگی های هنر در تراز تمدن نوین اسلامی، لازم است معیارها و ملاک هایی برای سنجش میزان همخوانی آثار هنری با اندیشه ها و رویکردهای اسلامی وجود داشته باشد. هدف اصلی این پژوهش یافتن نبایدهای هنر در تمدن نوین اسلامی است و سوال اصلیاش این است که کدام نوع از هنرها در نگاه امام علی (ع) مورد مذمت واقعشده و در تمدن نوین اسلامی نباید به آنها پرداخته شود به همین منظور، گفتار و نوشتار امام علی (ع) در نهج البلاغه مورد واکاوی قرار گرفت تا نگاه ایشان که درواقع همان نگاه اسلام به موضوعات است درزمین ه هنر استخراج گردد. با عنایت به اینکه هنر و آثار هنری به مفهوم امروزی اش در صدر اسلام کارکرد محدودی داشته است، با روش توصیفی و با تحلیل کلام ایشان، هشت روایت که مشخصا با نگاه سلبی به حیطه های هنر ناپسند و مذموم پرداخته بود، احصا شد و در چهار گروه، دسته بندی گردید تا به عنوان شاخصی برای تعیین چارچوب های هنر در تمدن نوین اسلامی مورد بهره برداری قرار گیرد. این چهار گروه هنر مذموم و ناپسند عبارتند ازهنر به مثابه ابزار تکبر و فخرفروشی، هنر فریب دهنده و گمراه کننده، هنر مبتنی بر دنیاطلبی و نهایتا هنر عامل گناه و هوسرانی.چنانچه با معیار اجتناب از هنر نکوهش شده توسط حضرت امام علی(ع) به آثاری که امروزه ذیل هنر اسلامی مطرح شده اند، بنگریم، شاید بخشی از آنها جزو آثار هنری مذموم قرار گیرند و با این روش میتوان باب تازه ای در تعالی محتوای هنر اسلامی و احصای هنجارهای هنر در تمدن نوین اسلامی گشود.

هنر، هنر ناپسند، امام علی (ع)، نهج البلاغه، تمدن نوین اسلامی.