معصومه باقری نسامی - دانشیار، مرکز تحقیقات طب سنتی و مکمل، پژوهشکده اعتیاد، دانشگاه علوم پزشکی مازندران، ساری، ایران
لیلا مسکینی - کارشناسی ارشد پرستاری سالمندی، کمیته تحقیقات دانشجویی، دانشگاه علوم پزشکی مازندران، ساری، ایران
مهدی رستمی قادی - کارشناسی ارشد پرستاری سالمندی، کمیته تحقیقات دانشجویی، دانشگاه علوم پزشکی مازندران، ساری، ایران

سابقه و هدف: بی خوابی اثر عمده منفی بر کیفیت زندگی سالمندان داشته و کاهش قابل توجهی بر کیفیت عملکرد روزانه از جنبه عاطفی، فیزیکی و اجتماعی می شود. از طریق تاثیر رایحه درمانی با اسانس اسطوخودوس بر بهبود کیفیت خواب در بیماران مختلف را نشان داده است. بر این اساس و بر پایه مطالعات انجام شده بر آن شد مطالعه ای با هدف تعیین تاثیر آروماتراپی با اسانس اسطوخودوس بر کیفیت خواب سالمندان طراحی و اجرا شد.مواد و روش: این مطالعه به صورت کارآزمایی بالینی یکسو کور است و بر روی 50 نفر از سالمندان مراجعه کننده به مراکز بهداشتی- درمانی شهرستان قائم شهر با روش نمونه گیری احتمالی انجام شد. بعد از کسب رضایت نامه کتبی و تکمیل پرسشنامه اطلاعات دموگرافیک، بالینی و شاخص کیفیت خواد پیتزبرگ سالمندان براساس اعداد تصادفی ارایه شده با نرم افراز RAND BETWEEN اکسل به دو گروه کنترل و مداخله تخصیص تصادفی شدند. سالمندان گروه مداخله استنشاق لاواندا را در هر شب نیم ساعت قبل از خواب، به مدت 4 هفته 2 قطره از اسانس اسطوخودوس 100 درصد را دریافت می نمودند سالمندان گروه کنترل همزمان با گروه مداخله به جای اسانس اسطوخودوس محلول پارافین را دریافت نمودند. برای تحلیل در گروه ها، از نرم افزار spss نسخه 21 و آزمون های کای دو، ویلکاکسون، من ویتنی، تی مستقل و زوجی استفاده شد. این پژوهش در مرکز ثبتکارآزمایی بالینی ایران با شماره IRCT20110906007494N28 و با کد اخلاق با شماره IR.Mazums.REC.95-S-356 به ثبت رسیده است. یافته ها: میانگین سنی 6 / 19 ± 52 / 68 سال بوده است. تجزیه و تحلیل داده ها بر اساس 7 بعد پرسشنامه شامل کیفیت ذهنی خواد، خواب نیفته، مدت زمان خواب، کفایت خواب، اختلال خواب، استفاده از داروهای خواب آور و اختلال در عملکرد روزانه، نشان داد که میانگین کلی کیفیت خواب قبل از مداخله، در دو گروه مداخله و شاهد اختلاف معنی داری با هم نداشتند اما بعد از مداخله میانگین نمره کلی کیفیت خواب افزایش معنی داری را در گروه اسطوخودوس نشان داد. ( p<0.001) . نتیجه گیری: رایحه درمانی با اسانس اسطوخودوس می تواند تاثیر مثبتی در بهبود کیفیت خواب سالمندان داشته باشد. لذا استعمال آن برای سالمندان قابل توصیه است. از محدودیت های این پژوهش نیز عدم بررسی علت شروع اختلال خواب در گذشتهو عدم سنجش مواد غذایی مصرفی پیش از خواب در سالمندان بوده است.

کیفیت خواب - اسطوخودوس- سالمند