‎ اثرات رژیم رطوبتی، سدیم وکلسیم بر توزیع عمقی پتاسیم در خاک گچی

چکیده سابقه و هدف: پتاسیم یکی از عناصر غذایی پرمصرف بوده که نقش اساسی در رشد و متابولیسم گیاه ایفا می کند. آبشویی، یکی از عوامل موثر بر میزان پتاسیم محلول و تبادلی می باشد. مطالعه حرکت پتاسیم در خاک های کشاورزی به منظور بدست-آوردن توصیه کودی مناسب و کاهش آبشویی آن ها به خاک زیرسطحی و خروج از منطقه ریشه امری ضروریست. لذا پژوهش حاضر به بررسی میزان توزیع عمقی پتاسیم محلول و تبادلی تحت تاثیر نمک‎های کلسیمی و سدیمی در رژیم های رطوبتی-های مختلف می پردازد. مواد وروشها: اثرات کاربرد نمک های کلسیمی و سدیمی بر توزیع عمقی پتاسیم محلول و تبادلی و نسبت آنها در یک ستون خاک آهکی تحت تاثیر رژیم‎های رطوبتی مختلف بررسی شد. آزمایش به صورت طرح فاکتوریل در شرایط گلخانه در ستون-های خاک با سه تکرارانجام شد. تیمار نوع نمک شامل چهار سطح (کلرید کلسیم، سولفات کلسیم و کلرید سدیم هریک 10 میلی اکی والان در کیلوگرم خاک و یکی بدون نمک یا شاهد)، و تیمار رژیم رطوبتی شامل سه سطح (50، 75 و 100 درصد ظرفیت نگهداری آب در خاک ) بود. غلظت پتاسیم محلول و تبادلی در سه عمق خاک (5، 10 و 20 سانتی متر) در ستونهای خاک اندازه‎گیری شد. یافته ها: نتایج نشان داد که غلظت پتاسیم محلول تبادلی در نیمرخ خاک بستگی به تیمار رژیم رطوبتی داشت. بیشترین و کمترین پتاسیم محلول یا تبادلی در نیمرخ خاک به ترتیب در رژیم های رطوبتی 50% و 100% دیده شد و مقدار آنها با افزایش عمق خاک زیاد شد. با افزایش رطوبت خاک نسبت پتاسیم تبادلی به محلول بیشتر شد و به سمت عمق روند کاهشی نشان داد (به عبارت دیگربه علت آبشویی پتاسیم از ستون خاک مقدار پتاسیم محلول بیشتر از تبادلی کاهش یافت). اثرتیمارهای نمک بر پتاسیم محلول در رژیم های رطوبتی، به طورمعنی داری متفاوت بود. در رژیم های رطوبتی غلظت پتاسیم محلول , حرکت آن در تیمار کلرید سدیم در مقایسه با تیمار گچ بیشتر و از کلرید کلسیم کمتر است. نمک های کلرید کلسیم > کلرید سدیم > سولفات کلسیم به ترتیب غلظت پتاسیم محلول و تبادلی و همچنین نسبت آن را در نیمرخ خاک افزایش داده، و همراه با بالا رفتن میزان آب خاک، حرکت پتاسیم را در نیمرخ خاک آهکی افزایش دادند. احتمالا قدرت یونی و ظرفیت کاتیون نمک بکار رفته بر افزایش غلظت پتاسیم محلول و تبادلی در خاک موثربوده است. همچنین یونهای کلسیم باعث هماوری ذرات خاک ودر نتجه افزایش نفوذ پذیری خاک می شوند که دلیل دیگری در مهاجرت بیشتر یون های پتاسیم در حضور کلسیم است. نتیجه گیری: آبشویی زیاد به ویژه در خاک‎های شور ‎نه تنها باعث آبشویی پتاسیم و از دسترس خارج شدن این عنصر برای گیاهان می‎شود بلکه موجب آلودگی منابع آب‎های زیرزمینی شده و این امر می‎تواند خطری جدی برای محیط زیست تلقی شود. در پایان می توان اظهارکرد که برنامه ریزی درست و مدیریت صحیح در استفاده از منابع کودهای پتاسیمی، دقت در مصرف و توجه به کیفیت آب آبیاری از عوامل موثر بر کاهش آبشویی پتاسیم قابل جذب برای گیاهان می باشد.

کلیدواژه ها:

پتاسیم ، رژیم رطوبتی ، عمق خاک ، کلسیم ، سدیم