تغییرات فصلی و مکانی نرخ گرد و غبار حمل شده از روی شهرهای دشت سیستان و ارتباط آن با برخی پارامترهای اقلیمی
- سال انتشار: 1395
- محل انتشار: پژوهش های حفاظت آب و خاک، دوره: 23، شماره: 6
- کد COI اختصاصی: JR_JWSC-23-6_010
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 468
نویسندگان
دانشجوی سابق کارشناسی ارشد گروه علوم خاک دانشگاه زابل
گروه علوم خاک، دانشگاه زابل
استادیار گروه جنگل و مرتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی سیستان
مربی گروه علوم خاک دانشگاه زابل
چکیده
سابقه و هدف: دشت سیستان به دلیل رسوبات آبرفتی ریزدانه، فرسایش پذیری زیادی دارد که با توجه به وزش بادهای 120 روزه و خشک بودن منطقه، این ذرات ریز به راحتی جابجا می شوند و در نتیجه باعث طوفان های متعدد گرد و غبار می شوند. لذا این مطالعه با هدف بررسی تغییرات نسبت گرد و غبار حمل شده در دشت سیستان و ارتباط میزان گرد و غبار با برخی پارامترهای اقلیمی به صورت فصلی در سال 1394 انجام شده است. مواد و روش ها: برای نمونه برداری 25 عدد تله رسوبگیر سیفونی در 5 شهر دشت سیستان شامل زابل (7 عدد)، زهک (4 عدد)، نیمروز (4 عدد)، هیرمند (5 عدد) و هامون (5 عدد) نصب گردید و در پایان هر فصل گرد و غبار جمع آوری و اندازه گیری شدند. پارامترهای اقلیمی شامل سرعت باد، دمای هوا، رطوبت نسبی، بارندگی، تبخیر و تعرق و میانگین دمای خاک در عمق 5 سانتی متری از اطلاعات ایستگاه های هواشناسی زابل و زهک به صورت فصلی مورد استفاده قراد گرفتند. جهت بررسی تغییرات فصلی و مکانی، نرخ گرد و غبار حمل شده و همچنین بررسی ارتباط بین پارامترهای اقلیمی و میزان گرد و غبار از آزمون همبستگی پیرسون استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد که میانگین و مجموع سالانه نرخ گرد و غبار حمل شده در دشت سیستان به ترتیب برابر 85/338 و 03/6777 گرم بر متر مربع بر فصل بود. شهر هیرمند در بهار و تابستان و شهر نیمروز در پاییز و زمستان دارای بیشترین نرخ گرد و غبار حمل شده بودند. در تمامی فصول شهر هامون دارای کمترین مقدار نرخ گرد و غبار حمل شده بود. میانگین نرخ گرد و غبار حمل شده در دشت سیستان در تابستان (23/566 گرم بر متر مربع بر فصل) به صورت معنی داری از فصول پاییز و زمستان بیشتر بود. مقدار میانگین نرخ گرد و غبار حمل شده با سرعت باد، دمای هوا، دمای خاک در عمق 5 سانتی متری و تبخیر و تعرق همبستگی مثبت و معنی داری را نشان داد و با رطوبت نسبی همبستگی منفی و معنی داری را نشان داد. اگرچه همبستگی بین بارندگی و میانگین نرخ گرد و غبار حمل شده منفی بود، لیکن این ارتباط از لحاط آماری در سطح احتمال 05/0 معنی دار نبود. نتیجه گیری: با توجه به نتایج به دست آمده، از مهمترین عوامل موثر در پراکنش مکانی و تغییرات زمانی نرخ گرد و غبار حمل شده در دشت سیستان، می توان به فاصله از منبع اصلی برداشت (تالاب های هامون)، سطح منطقه برداشت در جهت باد غالب و عوامل اقلیمی که به صورت مستقیم بر قرسایش و تخریب خاک، شرایط هیدرولوژیکی و اکولوژیکی (حضور آب در تالاب های هامون و وجود پوشش گیاهی) منطقه نقش دارند، اشاره نمود.کلیدواژه ها
فرسایش بادی, طوفان های گرد و غبار, خصوصیات جوی, بادهای 120 روزه, تالاب های هاموناطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.