حسن ذوالفقاری - هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس

یکی از مضامین رایج در ادب فارسی و امثال و حکم رایج، نیکی و نیکوکاری در حق مردم است که بنا بر تمام این ابیات نیکی سرانجام راه به خانه صاحبش پیدا میکند. حتی برای آنکه نشان دهند نیکی جز پاداش اخروی در همین دنیا پاسخ دارد داستانی هم ساخته اند که همان مثل معروف تونیکی میکن و در دجله انداز است. در این مقاله ضمن اشاره به این مثل و داستان آن و مضامینی که شاعران با این مثل پرداخته اند، میکوشیم به اشعاری هم اشاره کنیم که مضمون بازگشت نیکی به صاحب آن را هم بازتاب دهیم تا بدانیم شاعران اخلاق گرای فارسی تا چه میزان بر امر خیر و نیکوکاری پای فشرده اند و تاکید داشته اند. بیش از همه سعدی در بوستان ما را به نیکی و نیکوکاری دعوت میکند. با شواهدی از فردوسی و حافظ و دیگر شاعران درمی یابیم که یکی از دغدغه های نسل گذشته امر خیر بوده است.

نیکی و نیکوکاری، تونیکی میکن و در دجله انداز، سعدی، قابوس نامه