بررسی پیامد آتش سوزی بر ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک در مراتع منطقه بدره (استان ایلام)
- سال انتشار: 1397
- محل انتشار: پژوهش های حفاظت آب و خاک، دوره: 25، شماره: 5
- کد COI اختصاصی: JR_JWSC-25-5_002
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 567
نویسندگان
۱دانش آموخته کارشناسی ارشد گروه مهندسی خاک و آب، دانشگاه ایلام
استادیار گروه مهندسی خاک و آب، دانشگاه ایلام
استادیار گروه مهندسی خاک و آب، دانشگاه ایلام
استادیار گروه علوم خاک دانشکده کشاورزی دانشگاه ایلام
چکیده
سابقه و هدف: آتش سوزی یک تهدید بزرگ منابع طبیعی در جهان محسوب می شود و به عنوان عاملی مهم در تغییر ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک می باشد. آگاهی از پیامدهای مثبت یا منفی آتش سوزی بر ویژگی های خاک از نظر مدیریت منابع طبیعی می-تواند حائز اهمیت باشد. این مطالعه با هدف بررسی اثر آتش سوزی در مراتع منطقه بدره استان ایلام بر ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک و نیز مقایسه آن با مناطق بدون آتش سوزی (شاهد) اجرا گردید. مواد و روش ها: پس از بررسی های صحرایی و میدانی در مراتع منطقه بدره در شرق استان ایلام، پنج نمونه خاک از عمق های 5-0 و 20-5 سانتی متری به صورت تصادفی جمع آوری و به آزمایشگاه منتقل شدند و تجزیه های فیزیکی (بافت، میانگین وزنی قطر خاکدانه، رطوبت اشباع و جرم مخصوص ظاهری) و شیمیایی (مواد آلی، نیتروژن کل، فسفر قابل جذب، پتاسیم قابل جذب، کلسیم و منیزیم محلول، ظرفیت تبادل کاتیونی) روی نمونه های خاک انجام گرفت. یافته ها: بیشترین مقدار شن (4/46 درصد) و سیلت خاک (4/24 درصد) در مرتع سوخته و بیشترین مقدار رس (39 درصد) در مرتع شاهد به دست آمد. آتش سوزی میزان میانگین وزنی قطر خاکدانه و تخلخل خاک را در مراتع سوخته در مقایسه با مراتع شاهد به ترتیب 28/14 و 76/8 درصد به طور معنی داری (05/0=α) کاهش داد. جرم مخصوص ظاهری خاک در مرتع سوخته در مقایسه با مرتع شاهد 1/9 درصد بیشتر بود. در عمق سطحی خاک آتش سوزی باعث افزایش رطوبت اشباع خاک به میزان 98/16 درصد در مقایسه با تیمار شاهد گردید. آتش سوزی مقدار ماده آلی خاک را از 66/2 درصد در مرتع شاهد به 19/2 درصد در مرتع سوخته به طور معنی داری (05/0=α) کاهش داد. اسیدیته خاک در مرتع سوخته (45/7pH=) نسبت به مرتع شاهد (07/7pH=) به طور معنی داری افزایش نشان داد. بیشترین میزان ظرفیت تبادل کاتیونی خاک (82/24 سانتی مول بار در کیلوگرم خاک) و کمترین (98/18 سانتی مول بار در کیلوگرم خاک) به ترتیب در خاک مرتع شاهد و سوخته حاصل گردید همچنین با افزایش عمق خاک، ظرفیت تبادل کاتیونی خاک 14/10درصد کاهش یافت. بیشترین فسفر قابل جذب خاک، منیزیم و کلسیم محلول در مرتع سوخته در عمق سطحی حاصل گردید. آتش سوزی در عمق زیرین خاک، تاثیر معنی داری بر مقدار فسفر قابل جذب، منیزیم و کلسیم محلول خاک نداشت. نتیجه گیری: به طور کلی نتایج نشان می دهد آتش سوزی در مراتع منطقه بدره استان ایلام بر ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک تاثیر داشته است به طوری که در بیشتر موارد باعث کاهش کیفیت خاک از لحاظ شیمیایی (کاهش ماده آلی، نیتروژن، ظرفیت تبادل کاتیونی) و فیزیکی (تغییر بافت، کاهش میانگین وزنی قطر خاکدانه، تخلخل و جرم مخصوص ظاهری) و در برخی موارد آتش سوزی با آزاد شدن عناصر غذایی نظیر فسفر، کلسیم و منیزیم در خاک باعث بهبود چرخه عناصر غذایی در خاک شده است.کلیدواژه ها
آتش سوزی, خاک مرتع, میانگین وزنی قطر خاکدانه, عمق خاک, ماده آلیاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.