الویت بندی عوامل تخریب رویشگاه های مورد (Myrtus Communis L.) و برآورد هزینه احیاء و بازسازی مساحت آسیب دیده با روش هزینه جایگزین (مورد: شهرستان دوره استان لرستان)

الویت بندی عوامل تخریب رویشگاه های مورد (Myrtus Communis L.) و برآورد هزینه احیاء و بازسازی مساحت آسیب دیده با روش هزینه جایگزین (مورد: شهرستان دوره استان لرستان). سابقه و هدف: برخلاف جنگل های شمال کشور که تولید اصلی آنها چوب است، بارزترین محصول جنگل های غرب کشور محصولات غیرچوبی آنهاست. این محصولات بخش عمده ای از نیازهای مردم زاگرس را تامین می کنند. مردم برای تامین معاش خود با طبیعت انس گرفته و در حد مقدورات خود توانسته اند این محصولات را حفظ کنند و کم و بیش در ابداع و نشر روش های حفظ، توسعه، احیا و بهره برداری آنها بکوشند، اما در برخی موارد برخلاف طبیعت حرکت کرده و خواسته یا ناخواسته موجب تخریب آنها می شوند. استان لرستان دارای 2000 گونه گیاهی می باشد و از این تعداد 250 گونه گیاه دارویی است. از جمله این محصولات درختچه مورد می باشد که برگ و میوه و گل آن دارای ارزش دارویی می باشد که در صورت بهره برداری صحیح علمی می توان از این محصول بهره برد. مواد و روش ها: مهمترین عوامل موثر در تخریب این گونه از دیدگاه کارشناسان، بهره برداران و اهالی بومی از طریق پرسشنامه مورد بررسی قرار گرفته است. در مجموع 66 پرسشنامه از کارشناسان و 244 پرسشنامه از بهره برداران و اهالی بومی تکمیل شده و پاسخ ها پس از استخراج و دسته-بندی با آزمون دوجمله ای مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. یافته ها: در مجموع 7 عاملی که نقش تاثیرگذاری بر تخریب رویشگاه های مورد داشتند شناسایی شدند که از بین این 7 عامل، ضعف مدیریتی و برداشت توسط شرکت بهره بردار این گونه با میانگین 76/4 (94درصد افراد) و 42/4 (83درصد افراد) مهمترین عوامل تخریب رویشگاه های مورد شناخته شدند. متاسفانه شیوه های نادرست و نامناسب بهره برداری از گونه مورد و بهره برداری بیش از ظرفیت این گونه به ویژه در چند سال اخیر موجب بروز خسارات شدیدی به رویشگاه های این گونه شده است بنحوی که در ده سال اخیر نیمی از رویشگاه های این گونه در شهرستان دوره تخریب شده که هزینه احیاء و جایگزین شدن مجدد آنها 1.029.600.000 ریال برآورد گردید. نتیجه گیری: هرچند موقعیت رویشگاه های فعلی مورد بعنوان یک تهدید جدی مطرح شده است، اما اگر این موقعیت با اتخاذ سیاست-های درست و فراهم کردن پشتیبانی های مالی و مدیریتی لازم برای اجرای موفق و لازم آن بدرستی تدبیر شود، می توان آنرا به فرصتی بدل کرد که موجب شکوفایی اقتصاد و بهبود شرایط اشتغال استان گردد. این فرصت شامل ترغیب روستائیان جهت کشت مورد با حمایت و پشتیبانی های موثر مالی و همه جانبه ی دولت برای ترویج و توسعه ی جنگلکاری های دست کاشت مورد می باشد.

کلیدواژه ها:

محصولات غیرچوبی ، گونه مورد ، عوامل تخریب ، هزینه جایگزین ، ترویج و توسعه