حسن ذکی دیزجی - دانشگاه شهید چمران اهواز
عاطفه گلچین - گروه مهندسی بیوسیستم، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.
محمد اسماعیل خراسانی فردوانی - گروه مهندسی بیوسیستم، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.
محمد محمودی سورستانی - گروه گروه باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.

فناوری بینی الکترونیکی روشی غیر مخرب و نوین است که برای درجه بندی مواد بودار از آن جمله اسانس گیاهان دارویی استفاده می شود. این فناوری مبتنی بر حسگرهای شیمیایی و شبیه سیستم بویایی انسان عمل می کند. از طرفی صنعت گیاهان دارویی و معطر (MAPs)، صنعت جدید و رو به رشدی است که یک از مشکلات این صنعت نبود دستگاهای کنترل کیفی است. در این مطالعه ابتدا دستگاه بینی الکترونیکی معرفی می شود و سپس امکان شناسایی و درجه بندی 8 گونه گیاه ریحان توسط این دستگاه بررسی می شود. برای این کار از سامانه بینی الکترونیک بر پایه هشت حسگر نیمه هادی اکسید فلزی (MOS) استفاده شد. نخست ترکیبهای اصلی تاثیرگذار اسانس 8 گونه از گیاه ریحان استخراج شده و با استفاده روش های مرسوم دقیق آزمایشگاهی، نوع و درصد ترکیبات آن ها مشخص گردید. سپس درجه بندی این کلاس ها با استفاده از آزمون غیر مخرب بینی الکترونیک مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج آنالیز مولفه های اصلی PCA نشان داد که با استفاده از دو مولفه اصلی اول (PCA1,PCA2) میتوان 88% واریانس داده ها را توجیه کرد. همچنین با استفاده از نمودار لودینگ حاصل از PCA حسگر MQ135 تاثیر بیشتری در تفکیک کلاس ها داشتند. بررسی نتایج نشان داد که بینی الکترونیکی به عنوان ابزاری ارزان، دقیق، آسان در راستای شناسایی گونه هایی گیاه ریحان موثر می باشد.

گیاه ریحان, آزمون غیر مخرب, بینی الکترونیک, تحلیل مولفه اصلی