رضوان طالب نژاد - استادیار، بخش مهندسی آب و مرکز مطالعات خشکسالی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز
جهانشیر محمدزاده هابیلی - استادیار، بخش مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز
تورج هنر - دانشیار، بخش مهندسی آب و مرکز مطالعات خشکسالی ، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز
شاهرخ زندپارسا - استاد، بخش مهندسی آب و مرکز مطالعات خشکسالی ، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز

بارش های شدید و کم سابقه ی فروردین 1398 در نقاط مختلف ایران باعث ایجاد سیل های متعددی در بخش های زیادی از ایران شد. با توجه به خسارات سیلاب دروازه قرآن شیراز فروردین ماه 1398 در این پژوهش به بررسی علل افزایش حجم سیلاب و خسارات ناشی از آن پرداخته شده است به منظور تخمین دبی سیلاب دروازه قرآن، با استفاده از یک مدل فیزیکی و قانون تشابه هیدرولوژیکی، دبی پیک سیلاب در محل دروازه قرآن برابر با 47/80 مترمکعب بر ثانیه تخمین زده شد. مجرای زیر سطحی انتقال سیلاب اجرا شده در دروازه قرآن ظرفیت عبور حداکثر 8 متر مکعب در ثانیه از سیلاب را داشته است. به طور کلی علل افزایش مقدار و خسارت سیلاب شامل عوامل طبیعی : بارندگی شدید، شیب زیاد حوضه آبخیز و شکل آن، نفوذ پذیری کم اراضی و بالا بودن رطوبت خاک به دلیل بارش های قبل بوده و از سوی دیگر عوامل انسانی مدیریتی نیز مانند تخریب پوشش گیاهی حوضه آبریز اطراف شهر، تخریب یا از بین بردن آبراهه های طبیعی بالادست و یا دستکاری کردن در مقاطع و حریم آنها، تجاوز به حریم آبراهه ها در شهر و احداث سازه های نامناسب برای کنترل ومدیریت سیلاب (کوچک بودن کالورتها و مقاطع کانالهای انتقال سیلاب و ...) می باشد. از جمله راهکارهایی مدیریتی برای وقایع سیل در آینده میتوان به انجام عملیات آبخیزداری در حوضه بالادست، سامان دهی لایروبی مسیرهای انتقال سیلات و رفع تجاوز به حریم آبراهه و اصل طبیعی سازی در بهسازی مسیل ها در اشاره کرد.

سیل، مدیریت سیلاب