علیرضا ثقه الاسلامی - عضو هیئت علمی پژوهشکده جامعه و اطلاعات پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک)

اخلاق پژوهش به بررسی موضوعات و چالشهای اخلاقی در انجام فعالیتهای پژوهشی پرداخته، و هدف خود را ارتقای سلامت اخلاقی فعالیتهای پژوهشی و نهادینه ساختن ارزشهای اخلاقی در جامعه پژوهشگران تعریف مینماید. یکی از مهمترین گامهای اخلاق پژوهش، تصمیم گیری اخلاقی در موقعیتهای پژوهشی است که میتواند تحت تاثیر ابعاد متعددی قرار بگیرد. روش پژوهش در این مقاله، در چارچوب مطالعات کتابخانه ای و با رویکردی استدلالی است. بر این اساس، با مراجعه به منابع و مراجع تخصصی، ابتدا ابعاد موثر بر تصمیم گیری اخلاقی در اخلاق پژوهش بررسی و استخراج، و سپس در قالب یک چارچوب مفهومی چهار بعدی معرفی میگردد. یافته های این مقاله نشان میدهد برای اتخاذ تصمیمهای اخلاقی موجه در اخلاق پژوهش، دست کم چهار مولفه اساسی دارای اهمیت است و باید مورد توجه محققان قرار گیرد. این ابعاد عبارت اند از: (1 رهنمودهای اخلاق حرفه ای و هنجارهای تخصصی و علمی؛ (2 نظریه ها و اصول اخلاقی؛ (3 نظارت اخلاقی از طریق نهادهای بررسی اخلاق پژوهش؛ و (4 نظارت حقوقی از طریق نهادهای مرتبط. در این مقاله، تاثیر این ابعاد بر تصمیم گیریهای اخلاقی معرفی میشود.

اخلاق پژوهش، تصمیم گیری اخلاقی، رهنمود اخلاقی، گروه اخلاق پژوهش، نظریه اخلاقی