علی علیزاده علی آبادی - عضو هیات علمی موسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی

بیماری باکتریایی نواری غلات از سال زراعی 95-96 به بعد روی گندم در چندین استان ایران به صورت اپیدمی شدید ظاهر شد. این بیماری که در سال 1989 از استان کرمان گزارش شده بود، در سال 1995 از مناطق مختلف گندم کاری بسیاری از استانهای ایران گزارش شد. عوامل این بیماری روی گندم و جو در ایران به ترتیب عبارتند از Xanthomonas translucens pv. cerealis و .Xanthomonas translucens pv. hordei ایزوله های مختلف جمع آوری شده از این دو پاتووار در ایران از نظر بیماری زایی متنوع بوده و از لحاظ بررسیهای مولکولی نیز در چند گروه قرار میگیرند. واکنش ارقام رایج گندم در ایران و برخی از ارقام ایرانی و خارجی جو در برابر این بیماری متفاوت گزارش شده است. شدت این بیماری روی گندم و جو در گذشته بسیار کم بود. به طوریکه میزان آلودگی در حد رویت علایم و پایین تر از سطح زیان اقتصادی بود. ولی متاسفانه در دو سه سال اخیر خسارت این بیماری در مزارع گندم آبی بسیاری از مناطق کشور بالاتر از سطح زیان اقتصادی و نگران کننده ارزیابی شد. در سال زراعی 95-96 اولین آلودگیهای شدید در استان خراسان رضوی، سپس در مزارع گندم استانهای لرستان، همدان، زنجان، کرمانشاه، فارس،کردستان، چهارمحال و بختیاری، و کرمان مشاهده شد، به طوریکه در برخی از مزارع تا 70 درصد برگ پرچم بوته ها آلوده بود. علایم Black chaff نیز برای اولین بار در مزارع گندم برخی از استانها (مانند استان لرستان و همدان) مشاهده شد. این بیماری در مزارع آبی کشور به ویژه در مزارع گندم مجهز به آبیاری بارانی و در ارقام پیشگام و میهن، از شدت و گسترش زیادتری برخوردار بود به طوریکه برگهای بوته های برخی از مزارع کاملا آلوده و دارای علایم نواری و بلایت بودند. علائم این بیماری در مزارع دیم کشور به ندرت مشاهده شد. برای مدیریت این بیماری و جلوگیری از گسترش آن در سالهای آینده، بخشی از بذر مورد نیاز کشور که در این مناطق کشت شده بود، به دلیل آلودگی به این بیماری حذف و بذور به دست آمده از مناطق عاری از آلودگی جایگزین آنها شد. عدم استفاده از سیستمهای آبیاری بارانی در مزارع گندم مناطق آلوده و کاشت گندم در اراضی دارای تناوب با محصولات غیرغلات و یا آیش، برای سالهای پیشرو توصیه اکید شده است.