مجید مرادی - استادیار، دانشکده عمران، دانشگاه تهران
عباس قلندرزاده - استادیار، دانشکده عمران، دانشگاه تهران
مهدی رحجانی - دانشجوی دکترای مهندسی عمران خاک و پی

پدیده تغییرشکلهای بزرگ و ماندگار زمین موسوم به PGD همواره موجب وارد آوردن آسیبهای بسیار شدیدی به سازه های نزدیک به آن می شود. یکی از انواع این نوع تغییرشکلها پدیده گسلش می باشد. از جمله سازه هایی که همواره مورد تهدید این نوع تغییرشکل قرار می گیرد، خطوط لوله است. خطوط لوله مدفون گاز، نفت، آب و فاضلاب به عنوان شریانهای حیاتی می بایست در هر شرایطی در حالت خدمات دهی باقی بمانند. در حالی که به علت طول زیاد و لزوم عبور از محلهای خاص، ناگزیر از عبور از روی گسلهای فعال و ایجاد تقاطع با آنها می باشند. بر این اساس مطالعه و شناخت رفتار خط لوله در محل گسل ضروری به نظر می رسد. از طرفی از جمله قویترین و بهترین ابزارهای شناخت رفتار خصوصاً در شرایط فقدان تاریخچه موردی معتبر از پدیده، مدلسازی فیزیکی از پدیده در شرایط شتاب بالا (سانتریفوژ) می باشد. به همین دلیل مدلسازی سانتریفوژ خط لوله مدفون تحت گسلش نرمال و معکوس مدنظر قرار گرفته است. شایان ذکر است عبور هزاران کیلومتر خطوط لوله گاز، آب، نفت و... سراسری از روی گسلهای فراوان در کشور ضرورت پرداختن به موضوع را دوچندان می کند. آزمایشهای انجام گرفته اولین آزمایشهای مدلسازی سانتریفوژ در کشور ایران و نیز اولین آزمایش سانتریفوژ از مدلسازی خط لوله تحت گسلش معکوس در دنیاست که گزارش آن ارائه خواهد شد. در این مقاله جزییات مدلسازی فیزیکی خط لوله پیوسته مدفون در سانتریفوژ، قوانین مقیاس مربوطه و نیز تصاویر و نتایج حاصل از آزمایشها ارائه شده است. همچنین در این مقاله به عنوان اولین پژوهش آزمایشگاهی سانتریفوژ در ایران، مشخصات دستگاه سانتریفوژ دانشگاه تهران و مفهوم مدلسازی سانتریفوژ تشریح شده است.

مدلسازی سانتریفوژ، گسلش، شریانهای حیاتی، خطوط لوله، زلزله