عادل دوستی - دانشگاه علوم پزشکی سنندج،کردستان،ایران
ابراهیم قادری - علوم پزشکی سنندج- مرکز تحقیقاتی عوامل اجتماعی موثر بر سلامت،کردستان،ایران
مهشید ناصحی - اداره کنترل سل و جذام وزارت بهداشت
قباد مرادی - علوم پزشکی سنندج- مرکز تحقیقاتی عوامل اجتماعی موثر بر سلامت،کردستان،ایران

سابقه و هدف: اطلاع از ویژگی های بیماری در جامعه و خصوصیات افراد درگیر بیماری و وضعیت کشور در مقایسه با اهداف تعیینشده برای حذف سل طبق استراتژی WHO می تواند در جهت مداخلات و برنامه ریزی و اصلاح برنامه های فعلی ومشخص شددن نقاط قوت مورد استفاده قرار گیرد. موارد و روشها: این مطالعه به صورت مقطعی و بر اساس داده های بیماران ثبت شده کشور در طول سال 1395 کل کشور بر اساس دستورالعمل کشوری بیماری سل در پورتال وزارتی انجام گرفته است. بعد از دریافت داده ها و پاکسازی موارد تشخیص اشتباه از داده ها حذف گردید و شکست و موفقیت درمان در مواردی که پیامد درمان مشخص گردیده بود بررسی شد. برای مخرج کسر بروز از داده های سرشماری سال 1395 کشور استفاده شد.برای تحلیل داده ها از نرمافزار SPSS23 و stata14 و آزمونهای آماری کای دو و فیشر و ...استفاده شد.و برای تهیه نقشه GIS از نرم افزار Arc gis10.1 استفاده گردید. یافته ها: از کل بیماران %87 بیماران با ملیت ایرانی و %12 ملیت افغانی و %1 از سایر کشورها بودند؛ از 9463 مورد تعداد (%46) 4353 موارد زن و (%54) 5110مورد مرد بودند. بروز بیماری سل 11.42 در 100هزار جمعیت بود و % 72.35 بیماران سل ریوی و %27.65 از نوع خارج ریوی بود. کل بیماران ثبت شده شامل %92.8 موارد مورد جدید بیماری % 3.2 موارد عود و %3.6 موارد سایر بود. %63.3 بیماران توسط شبکه های بهداشت و واحدهای تابعه و %36.7 موارد توسط مطب های خصوصی، خودمعرف، تامین اجتماعی ارجاع گردیدهاند. در استان گلستان با 35.91 در 100 هزار بالاترین بروز در استان چهارمحال بختیاری با 3.06 در 100هزارجمعیت کمترین بروز مشاهده شد. شکست درمان در موارد سل ریوی اسمیر مثبت %3.6 و در کل موارد%2.34 مشاهده شد. بیشترین مقاومت دارویی مربوط به ایزونیازید و 9.98 درصد موارد بررسی شده بود. نسبت افراد بررسی شده در تماس با بیمار اسمیر مثبت نسبتا مطلوب است ولی نسبت افرادی که درمان پیشگیری را کامل دریافت کرده اند در بزرگسالان % 62.23 است. موفقیت درمان در بین دو جنس دارای تفاوت معنی دار آماری بود((p<0.01 همچنین در مقایسه بین بیماران HIV مثبت با افراد سالم ودارای وضعیت نامشخص تفاوت معنی دار آماری وجود داشت .(p=0.01) در سایر موارد اعم از سکونت و تاهل و ... تفاوت معنی داری مشاهده نشد. نتیجهگیری: باوجود موفقیتهای چشمگیر در مبارزه با بیماری سل هنوز بروز بیماری در کشور روند کاهشی مناسبی ندارد. مشکلات مربوط به مهاجرین افغان در گسترش بیماری به مناطق دیگر کشور و عدم همکاری در درمان و...وجود دارد. کم بودن موارد بیماریابی از مراکز دولتی به نسبت گستردگی آن نیاز به آموزش و بازآموزی کادر شاغل در این بخش را میرساند. تعداد کم موارد نمونه های بررسیشده ازنظر مقاومت به آنتی بیوتیکها به دلیل محدود بودن امکانات آزمایشگاهی هم از موارد نیازمند توجه است.

الگوی سل - ایران - بهداشت عمومی- اپیدمیولوژی