بررسی میزان اشتغال زایی چغندرقند در ایران

چغندرقند یکی از محصولات اساسی و ماده اولیه صنایع قند و شکر کشور می باشد و بدین لحاظ، شناخت و بررسی جنبه های اقتصادی آن از اهمیت ویژه برخوردار است. یکی از مهم ترین ابعاد اقتصادی چغندرقند، مساله اشتغال زایی این محصول می باشد. این مساله مدت زمانی است که توجه صاحب نظران و سیاست گزاران را به خود معطوف داشته است. با این وجود هیچ گونه تحقیق پیمایشی در زمینه ماهیت اشتغال زایی این محصول صورت نپذیرفته است. براین اساس، در مطالعه جاری که در استان های اصفهان، خراسان، فارس و کرمانشاه انجام شده، ابتدا با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه بندی شده و تکمیل پرسشنامه های مربوطه به روش مصاحبه حضوری، داده ها و اطلاعات لازم جهت تعیین میزان استفاده از نیروی کار جاری در زراعت چغندرقند(اشتغال زایی مستقیم) با سطح تکنولوژی متفاوت به دست آمد. سپس با استفاده از پرسشنامه های تکمیل شده نیروی کار لازم برای مراحل حمل و تبدیل محصول، چغندرقند(اشتغال زایی غیرمستقیم بعدی) محاسبه گردید. براساس نتایج به دست آمده، به طور متوسط در هر هکتار زراعت چغندرقند 48/140نفر_ روز نیروی کار در کشور استفاده شده که بیشترین میزان استفاده از آن به ترتیب در فعالیت های مربوط به وجین و تنک (43/41%)، برداشت(11/39%) و آبیاری(28/34%) بوده است. میزان استفاده از نیروی کار در کشت های سنتی، نیمه مکانیزه و مکانیزه  به ترتیب 31/153، 15/144 و 81/133نفر_ روز بوده است. نتایج همچنان نشان داد در بین استان های مورد بررسی، به طور متوسط 68/43 نفر- روز به ازای تولید هر تن شکر ناخالص در طول مراحل تولید، حمل و تبدیل چغندرقند مشغول به کار می باشند که از این میزان 03/31نفر_ روز (04/71%) در مرحله تولید، 322/3نفر_ روز(08/8%) در مرحله حمل و 119/9نفر- روز(87/20%) در مرحله تبدیل چغندرقند استفاده شده است. کمترین میزان استفاده از نیروی کار برای تولید هر تن شکر ناخالص در استان خراسان (24/33 نفر_روز) و بیشترین آن (275/60 نفر_روز) در استان فارس بوده است. هم چنین نتایج نشان داد به طور متوسط 15/7نفر- روز نیروی کار از مرحله تولید تا تبدیل هر تن چغندرقند در استان های مورد بررسی مشغول به کار بوده اند که براین اساس سالانه 253207 نفر در صنعت چغندرقند کشور اشتغال کامل داشته اند.

کلیدواژه ها:

اشتغال زایی مستقیم و غیر مستقیم ، چغندرقند ، شکر ناخالص ، نمونه گیری تصادفی ، نیروی کار