بررسی سازگاری و پایداری ارقام منوژرم چغندرقند در مناطق مختلف ایران

به منظور بررسی اثر متقابل ژنوتیپ در محیط و پایداری ارقام از نظر صفات مختلف زراعی، هشت رقم منوژرم چغندرقند در 11 منطقه مهم چغندرکاری کشور شامل کرج، مشهد، میاندوآب، اصفهان، شیراز، کرمانشاه، کرمان، همدان، مغان، خوی و بروجرد در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهارتکرار به مدت سه سال (83-1381) مورد مطالعه قرار گرفتند. ارقام تجارتی شامل رسول، شیرین، یونیورس، اربیس و هیبریدهای 276، 7112 ، 436 و 428 بود. پس از تجزیه واریانس ساده و مرکب، شاخص های پایداری شامل ضریب تغییرات محیطی، واریانس محیطی، ضریب رگرسیون خطی، میانگین مربعات انحراف از رگرسیون برای شش صفت عملکرد ریشه، درصدقند، عملکردقند ناخالص، عملکردشکر سفید، میزان سدیم مضر در ریشه و ضریب استحصال محاسبه گردید. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که بین میانگین مناطق و سال های مختلف برای کلیه صفات مورد بررسی تفاوت معنی داری وجود دارد. ارقام مختلف فقط ازنظر صفت عملکرد ریشه با یکدیگر اختلاف معنی دار در سطح احتمال پنج درصد نشان دادند. تفاوت میانگین اثرات متقابل مکان در سال و سال در رقم برای صفات مختلف معنی دار گردید. ولی تفاوت میانگین اثرات متقابل رقم در مکان در سال و رقم در مکان برای هیچ یک از صفات مورد مطالعه، معنی دار نگردید. مقایسه میانگین مربوط به صفات کمی و کیفی در ارقام مختلف نشان داد که ارقام یونیورس، اربیس و هیبرید 276 نسبت به سایر ارقام برتری دارند. نتایج حاصل از تجزیه پایداری برروی صفات مختلف، بیان گر پایداری بیشتر ارقام یونیورس و هیبرید 276 در مقایسه با سایر ارقام بود.

کلیدواژه ها:

اثر متقابل رقم در محیط ، عملکرد ، پایداری ارقام ، تجزیه پایداری ، تجزیه مرکب ، چغندرقند