ولی اله یوسف آبادی - عضو هئیت علمی موسسه تحقیقات چغندرقند
محمدتقی آل ابراهیم - استاد دانشگاه
احمد توبه - استاد دانشگاه
اسکندر زند - معاون وزیر و رئیس سازمان تحقیقات کشاورزی

بررسی خصوصیات بیولوژیکی سس زراعی بعنوان مهمترین علف­هرز انگلی چغندرقند از اهمیت خاصی برخوردار است. به­منظور بررسی وضعیت جوانه­زنی و خفتگی بذر، بذور10 اکوتیپ سس زراعی از مزارع چغندرقند آلوده در اردبیل، آذربایجان غربی، قزوین، خراسان و البرز در سال 1392 جمع­آوری و درصد و سرعت جوانه­زنی آن­ها اندازه­گیری شد. تاثیر مدت نگهداری بذر در انبار و همچنین تیمار بذر با اسیدسولفوریک­غلیظ (98٪) بر وضعیت خواب و خصوصیات جوانه زنی بذر اکوتیپ­ها، در محیط ژرمیناتور و قدرت آلوده­کنندگی اکوتیپ­ها بر روی چغندرقند در محیط گلخانه بررسی شد. آزمایشات انجام شده در آزمایشگاه (با چهار تکرار) و در محیط گلخانه (با سه تکرار) در قالب طرح کاملا تصادفی انجام شد. بین اکوتیپ­ها در همه صفات مورد بررسی اختلاف معنی­دار (P≤0.01) وجود داشت. حداقل و حداکثر درصد جوانه­زنی قبل از تیمار بذر با اسید به ترتیب 3 و 29 درصد و بعد از تیمار با اسید، به­ترتیب 13 و 87 درصد بود. بیشترین تاثیر تیمار با اسید بر شکست خواب بذر، در اکوتیپ پارس­آباد مغان مشاهده شد. اکوتیپ جمع­آوری شده از جهان­آباد قزوین، به تیمار با اسید عکس­العمل منفی نشان داد و درصد جوانه­زنی آن کاهش یافت. نگهداری بذر به مدت یکسال تاثیرمعنی داری بر شکست خواب نداشت. اختلاف طول گیاهچه، وزن تر و خشک هزار ژرم (هزار گیاهچه) اکوتیپ­ها در سطح یک درصد معنی­دار شد. کمترین طول گیاهچه و وزن خشک هزار ژرم به­ترتیب با 3/2 سانتی­متر و 0/09گرم مربوط به اکوتیپ جهان­آباد قزوین بود. قدرت آلوده­کنندگی اکوتیپ­ها نیز با همدیگر متفاوت و اختلافات با احتمال 99درصد معنی­دار بود. اکوتیپ­های تهیه شده از ارومیه و مشکین دشت البرز به­ترتیب بیشترین و کمترین قدرت آلوده کنندگی چغندرقند را داشتند. با توجه به این­که رفتارهای بیولوژیکی اکوتیپ­های سس از الگوی ثابتی پیروی نکرد،­ لذا شناخت خصوصیات بیولوژیکی آن­ها می تواند در پیشرفت برنامه­های مدیریتی کنترل این علف­هرز موثر باشد.

جوانه زنی, چغندرقند, خواب بذر, سس, قدرت آلوده کنندگی