عاشور گلدی طراج - کارشناس آب و خاک شرکت مهندسین مشاور آبگستران سبزدشت
امیرحسین ابراهیمیان - دانشجوی کارشناسیارشد سازههای آبی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
سارا طوسی

بحران کم آبی و اثرات سوء آن بر تولیدات کشاورزی یکی از مشکلاتی است که کشاورزان همواره با آن مواجه میشوند. مدیریت ذخیره منابع آب ناشی از نزولات جوی با توجه به پراکنش نامنظم آن، در استانهای شمالی ضروری میباشد. یکی از راه های تحقق این امر احداث سازه های خاکی ذخیره آب، تحت عنوان آب بندان میباشد. بر اساس آمار حاصله وسعت آب بندانهای استان مازندران حدود 17000 هکتار میباشد که قادر است با ذخیرهسازی بیش از 299 میلیون متر مکعب آب، اراضی با وسعت 72564 هکتار را تحت پوشش قرار دهد. در این مقاله ارزیابی اقتصادی اجرای طرحهای مرمت و بهسازی آب بندانهای استان مازندران به همراه نقش آن در توسعه پایدار کشاورزی مورد بررسی قرار گرفتهاست. با انجام عملیات بهسازی دیواره ها، افزایش ارتفاع و عرض خاکریز، تغییر شیب داخلی دیواره و جمعآوری رسوبات کف آب بندانها، میتوان پتانسیل ذخیره آب آب بندانها را تا 2 برابر افزایش داد، که خود منجر به کاهش استفاده از آبهای زیرزمینی و کاهش هزینه تولید میشود. با توجه به نتایج بررسیهای فنی، اجرایی و اقتصادی، هزینه طرح بهسازی آب بندانهای استان حدود 4080 میلیارد ریال و درآمد خالص سالانه ناشی از بخش کشاورزی و پرورش ماهی حدود 3421 میلیارد ریال برآورد شده که با استفاده از روابط مرسوم و با در نظر گرفتن سود بانکی 14 درصد زمان استهلاک سرمایه کمتر از 2 سال تخمین زده شده است و با در نظرگرفتن عمر 10 سال برای طرح، بهای هر مترمکعب آب تامین شده با اجرای طرح حدود 4250 ریال برآورد میشود. با این وجود طرح مرمت و بهسازی آب بندان از لحاظ اقتصادی کاملا0 توجیه پذیر بوده و حفظ و بازسازی آن در استفاده بهینه از آب، جلوگیری خسارات ناشی از تنش کم آبی، قابلیت افزایش سطح زیر کشت، جلوگیری از شورشدن منابع آب زیرزمینی و.... حائز اهمیت میباشد.

آب بندان، آبهای زیرزمینی، ارزیابی اقتصادی، مرمت و بهسازی، پراکنش نامنظم، نزولات جوی