تجارت آب مجازی در ایران و جهان

پیش بینی می شود تا سال 2025 تقریبا 3,5 میلیارد نفر در دنیا در معرض بحران آب قرار خواهند داشت . از این میان کمتر از 1,2 میلیارد نفر به آب سالم دسترسی خواهند داشت . همچنین تا سال 2050 بیش از 4,5 میلیارد نفر از مردم جهان در معرض صدمات و زیان های ناشی از کمبود و آلودگی منابع آب قرار خواهند گرفت . این شرایط رقابت در زمینه منابع آب جهانی را افزایش داده و بهره برداری از منابع آب به چالشی اساسی بدل خواهد شد . لذا برنامه ریزی منابع آب جایگاه خود را در روابط سیاسی ، اقتصادی و اجتماعی حاکم بر ملت ها و دولت ها خواهد یافت . شرایط جدید منابع و مصارف آب ، شیوه های نو در برنامه ریزی منابع آب را طلب می نماید . رویکرد تجارت آب مجازی که به نهاده آب در تولید و مصرف کالاهای مختلف اهمیت می دهد در دو ده ه اخیر مطرح و مورد بحث قرار گرفته و به این موضوع می پردازد که به ازای کالایی که تولید یا مصرف می شود چقدر آب استفاده شده است . بر اساس این مفهوم بحث تجارت آب مجازی اهمیت پیدا کرده و کشورها به این موضوع علاقه مند شده اند که بدانند در تجارت کالاهای کشاورزی و صنعتی چه میزان آب صادر و یا وارد می کنند در تامین امنیت غذایی و کالاهای مورد نیاز خود چقدر به منابع آب داخلی متکی هستند هم اکنون تجارت آب مجازی به عنوان یکی از رویکردهای مدیریت منابع آب مورد توجه بسیاری از کشورها قرار گرفته و مطالعات زیادی در این خصوص انجام شده است . بنابراین، هدف از انجام مطالعه حاضر، آن است که از طریق بررسی مطالعات انجام شده داخلی و تجربیات جهانی، جایگاه تجارت آب مجازی در مدیریت منابع آب مورد ارزیابی قرار گیرد و از این بررسی، پیشنهادهایی برای بهره برداری از این ابزار در مدیریت منابع آب کشور ارائه شود. در این مقاله مطالعات انجام شده در ایران و سایر کشورهای جهان مورد بررسی قرار گرفته تا نقش تجارت آب مجازی در مدیریت منابع آب مشخص گردد و نیز تعیین شود چه حجمی از منابع آب کشورها از طریق تجارت و به صورت مجازی انتقال داده می شود . نتیجه بررسی های انجام شده بیانگر آن است که تجارت مجازی آب از طریق تبادل کالاهای کشاورزی، چه داخلی و چه خارجی، راهکاری است که میتوان با استفاده از آن از بحران و کمبود آب در سطح ملی، منطقه ای و جهانی جلوگیری کرد و مانع تبعات منفی اقتصادی، اجتماعی و سیاسی آن شد.همچنین مبادله آگاهانه آب مجازی به عنوان یک تدبیر اساسی در مدیریت منابع آب همراه با اصلاحات منطقی در ساختار کشاورزی ، امنیت بلند مدت غذایی و مصرف پایدار آب در ایران را تضمین خواهد نمود .

کلیدواژه ها:

تجارت آب مجازی ، بحران آب