مجتبی پاک پرور - بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس
مهرسا محسنی - مهندس مشاور پویشگران آب و خاک
سیدآهنگ کوثر - بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس

هرچند احداث سدهای بزرگ به واسطه مزایای اجتماعی و هزینه های زیاد آنها و با وجود منافع زیاد آن، مضراتی را نیز به همراه داشته که در پاره ای از موارد جبران ناپذیر هستند. در حال حاضر پخش سیلاب بر آبخوان ها یکی از روش های مناسب برای مهار و استفاده بهینه از سیلاب و تغذیه مصنوعی آب های زیرزمینی در مناطق خشک و نیمه خشک به شمار می رود و تعیین مکان های مناسب با دقت و سرعت مورد نیاز جهت پخش سیلاب از اهمیت بسیاری برخوردار است. یکی از انگاره های مسلط بر مدیریت آب در کشور ما این است که سدسازی اولین و مهمترین راهکار استفاده بهینه از آب های سرزمینی ماست. یکی از دلایل آن را نبود امکان عملیات آبخوانداری با بخش سیلاب در بزرگترین عرصه تولید آب کشور یعنی حوضه کارون دانسته و دلیل ابتدایی این ادعا را پرشیب و کوهستانی بودن حوضه بالادست و نامناسب بودن برای اقدامات آبخوانداری مطرح می شود. به ویژه در سیل فروردین ماه 1398 در لرستان و خوزستان، گفتمان سدسازی در این حوضه تقویت شده ا ست. در این تحقیق با تولید لایه های اطلاعاتی مورد نیاز، و با درنظر گرفتن شرایط بهینه احداث سازه های پخش سیلاب، کلیه عرصه های حوضه آبخیز کارون بزرگ مورد بررسی قرار گرفته و ثابت شد که چند صدهزار عرصه کاملا مناسب برای آبخوانداری در نقاط مختلف این حوضه و حتا در بالادست آن وجود دارد که می تواند بهترین جایگزین برای ساخت سدهای بیشتر باشد که ضمن صرفه جویی هنگفت در منابع مالی، سبب تقویت سفره های آب زیرزمینی که شاهرگ حیات در این مطنقه است باشد.

سدسازی، آبخوانداری، پخش سیلاب، کارون