حسین محمدی سیرت - دانشگاه جامع امام حسین (ع)
سید مهدی موسوی نیا - دانشگاه جامع امام حسین (ع)

مقدمه: این مقاله در حوزه عملیات روانی در جنگ نظامی است، به سبب میزان تاثیرگذاری، اهمیت و فقدان ادبیات بومی و دینی مراجعه به مبانی دینی از جمله سیره امیرالمومنین(ع) را ضروری می سازد. چیستی اصول عملیات روانی در سیره نظامی امیرالمومنین(ع) سوال اصلی مقاله حاضر است. به منظور پاسخ به این سوال، از میان تحرک نظامی متعدد حضرت، سه جنگ گسترده جمل، صفین و نهروان انتخاب گردید. روش: با توجه به اصول سیره پژوهی و استخراج منطق رفتاری ثابت معصوم(ع)، اطلاعات گردآوری شده از طریق مطالعه کتابخانه ای، به روش استراتژی مفهوم سازی بنیادی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج: با ذکر موارد و انواع عملیات روانی تاکتیکی ، استراتژیک ، تحکیمی ، عملیات روانی در بحران در سیره نظامی امیرالمومنین(ع) و در سه بازه پیش از جنگ، حین جنگ و پس از جنگ، از طریق مفهوم سازی بنیادی، مقوله های اساسی عملیات روانی را در سیره حضرت براساس سه گانه بینشی، گرایشی و رفتاری برشمرده است و سعی نموده تا گامی در تعریف اسلامی از عملیات روانی بردارد. مقوله های اساسی مذکور عبارتند از: نگرش منطقی، نمادسازی و نمادسوزی، توجه به ظرفیتهای اجتماعی، نفوذ عاطفی، خلق انفعال در جبهه مقابل، ظرفیت آفرینی داخلی و موضع گیری فعال. بحث: عملیات روانی در سیره نظامی امیرالمومنین(ع)، جوانب و مختصات خود را دارد و به طور خاص، سه اصل هدایت گری، تقوا و معنویت گرایی بر آن سایه افکنده است.

امام علی(ع), سیره نظامی, عملیات روانی, جنگ, مفهوم سازی بنیادی