صادق غلامی - دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم شناسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بوشهر
علی جمادی - استادیار گروه حقوق جزا و جرم شناسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بوشهر

پرونده شخصیت از ضروریات یک دادرسی عادلانه محسوب می شود که در قرون اخیر ذهن عدالت خواهان را به خود مشغول کرده است در قوانین کیفری کشورمان پرونده شخصیت در مواردی چون 18 و 23 و 24 و 38 و 40 و 46 و 58 و 64 قانون مجازات اسلامی در سال 1392 به صورت ضمنی و در مواد 203 و 286 قانون آیین دادرسی کیفری سال 1392 و مواد 47 و 64 آیین نامه اجرایی سازمان زندان ها و اقدامات تامینی و تربیتی مورد اشاره صریح قانونگذار قرار گرفته است. پرونده شخصیت، حاوی اطلاعات کاملی از خصوصیات بدنی و روانی و زیست شناسی و اجتماعی بزهکار می باشد. شناخت دقیق شخصیت بزهکار که قاضی با تشکیل پرونده شخصیت و اخذ نظریات کارشناسی متخصصان علوم مختلف و لحاظ آن در پرونده شخصیت به آن دست پیدا می کند به وی کمک می کند تا با شناخت عوامل مختلف تاثیرگذار در پدیده مجرمانه و تعیین سهم هریک از این عوامل و میزان سهم اراده آزاد مرتکب و انگیزه های ارتکاب جرم، بهترین تدبیر را در برخورد با مجرم اتخاذ نماید، به طوری که بتواند باعث اصلاح و بازپروری مجرم شده و او را به آغوش جامعه و خانواده بازگرداند. این تحقیق ضمن تبیین اهمیت لزوم تشکیل پرونده شخصیت سعی دارد با استفاده از روش تحلیلی با مراجعه به کتب، منابع، مقالات، به بررسی جایگاه پرونده شخصیت در فرایند جزایی ماهوی و شکلی نظام کیفری ایران به منظور اتخاذ تدابیر پیشگیرانه و جلوگیری از تسری رفتار مجرمین به سایر اقشار جامعه و تحقق عدالت کیفری از اصلاح مجرمین در اعمال مجازات ها، بپردازد. نتایج تحقیق نشان می دهد که با توجه به اهمیت و کاربردی بودن تشکیل پرونده شخصیت در روند دادرسی اما متاسفانه چنین پرونده ای در محاکم، زندان ها و کانون اصلاح و تربیت کشور تشکیل نمی گردد. عوامل مختلفی مانع اعمال دقیق این تاسیس حقوقی و اتخاذ تصمیمات قضایی بر مبنای شخصیت افراد در کشور ایران می باشد که به طور کلی می توان به موانع قانونی، قضایی و اجرایی اشاره کرد. تنها راه برطرف کردن این موانع نیز تلاش و همیاری قوای سه گانه (مقننه، مجریه و قضاییه) می باشد.

بزهکاری، شخصیت، پرونده شخصیت